1- گروه جغرافیا، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران. 2- دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده: (1908 مشاهده)
ژئومیتوسایت یا سایت افسانهای زمین مکانی است که پدیدههای نادر، شگفتانگیز و منحصربهفرد زمینشناختی و ژئومورفولوژیکی واقع در آن استقرارگاه و کانون ثقل ارزشهای فرهنگی-تاریخی و هویت بخش مردمان محلی و بعضا منطقهای بوده و اغلب به نیروهای ماورائی نسبت داده میشود. این سایتها بخشی از ارزشهای اجتماعی آن مناطق را در گذشته شکل داده است و میتواند به مثابه میراثهای ارزشمند زمینشناختی به شمار رود. از این نظر تاریخ، فرهنگ، روابط اجتماعی، فولکلور و حتی ویژگیهای محیط دیرینه جغرافیایی را میتوان از دل همین سایتها ادراک نمود. بدین سخن، این مکانها نه تنها از منظر زمینشناختی، بلکه از نظر فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و محیطهای دیرینهزیستی حایز اهمیت بوده و در سالهای اخیر به عنوان میراثهای زمینشناختی در سطح جهان مورد توجه قرار گرفتهاند. هر کدام از این موارد به تنهایی میتواند برای جذب گردشگر و توسعه گردشگری سایتهای زمینافسانه نقش مهمی ایفا نماید. هدف این پژوهش، بررسی ژئومیتوسایتهای استان کرمان در جنوب شرق ایران به عنوان میراثهای ارزشمند زمینشناسی است، جایی که از نظر داشتن این سایتها از مناطق بسیار برخوردار ایران قلمداد میشود. برای شناسایی این مکانها از مطالعات کتابخانهای و میدانی (روایتهای فولکلور) استفاده شده و برای تحلیل مکانها و عارضهها نیز از روش مشاهدات میدانی و تحلیل نقشههای زمینشناسی و توپوگرافی استفاده شده است. بدین روی، مهمترین سایتهای افسانهای زمین در استان کرمان شامل شهر افسانهای لوت، دودکشهای جن، ژئوسایت سکونتگاه صخرهای میمند، کوه شیوشگان، کوه مارکشه و غار ایوب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. افسانه یا افسانههای مربوط به هر یک از آنها مطرح و تحلیل زمینشناختی و ژئومورفولوژیکی آنها نیز بیان گردید. نتایج نشان داد که اغلب ژئومیتوسایتهای کرمان بر اثر فرایندها و رخدادهای اقلیمی، ژئومورفولوژیکی و زمینشناختی کواترنر ایجاد شده و احتمالا در کواترنر پسین و آغاز هولوسن به صورت مراکز جمعیتی درآمدهاند. همچنین از نظر باستانشناسی، اسطورهشناسی، جامعهشناختی و تاریخی و مهمتر از آنها به مثابه میراثهای زمین شناختی ارزشمند بشری اهمیت داشته و میتواند به عنوان سایتهای گردشگری مهم ملاحظه شده و مورد توجه و حفاظت بیشتری قرار بگیرند.
شریفی پیچون محمد، قادری مهدیه. تحلیل اهمیت ژئومیتوسایتها به عنوان میراثهای زمینشناختی در توسعه گردشگری (مورد مطالعه: استان کرمان). فضای جغرافیایی. 1402; 23 (81) :141-164