|
برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب حوضه آبریز بکرآباد ورزقان با استفاده از مدل MPSIACدر محیط GIS
|
| اسدالله حجازی*1، محمدرضا نیکجو1، محدثه اصفهانی2 |
1- گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز
2- کارشناس ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز |
|
|
چکیده: (6641 مشاهده) |
| هرساله هزاران تن خاک از سطح اراضی جنگلی، مرتعی و کشاورزی به وسیله اشکال مختلف فرسایش از دسترس خارج‌شده و با انباشت در مناطق مستعد رسوب‌گذاری سبب وارد آمدن خسارت‌های قابل‌ملاحظه‌ای می‌شود. برای مدیریت مناطق فرسوده و مهار این پدیده لازم است پهنه‌های تحت فرسایش و یا تولید رسوب شناسایی و مقادیر خاک فرسوده برآورد شود تا از این طریق علاوه بر تعیین مناطق آسیب‌پذیر و بحرانی، اقدامات حفاظتی متناسب جهت کاهش و یا کند کردن روند فرسایش صورت گیرد. لازمه این امر دسترسی به ابزارها و تکنیک های مناسب و استفاده از روش یا مدل برآورد فرسایش با دقت بالا و کارایی مورد قبول می باشد. برای نیل به این هدف از مدل تجربی MPSIAC استفاده شده است. این مدل در ایران در محیط‌های جغرافیایی مختلف مورد استفاده قرارگرفته و به علت کمی بودن و استفاده از پارامترهای متعدد نتایج قابل‌قبول و رضایت بخشی را نسبت به سایر مدل‌های تجربی ارایه داده است. در این روش نه عامل محیطی شامل زمین شناسی،خاک، آب‌وهوا، رواناب، شیب، پوشش زمین، کاربری اراضی، فرسایش سطحی و رودخانه ای مورد بررسی قرار می گیرد و سپس با ارزش‌گذاری کمی هر پارامتر، میزان فرسایش و رسوب محاسبه می‌شود. در این پژوهش جهت برآورد رسوب و فرسایش حوضه آبریز بکرآباد، کلیه داده های عوامل نه گانه مدل به روش اسنادی و نیز بررسی‌های میدانی استخراج و لایه های مورد نیاز آن در محیط نرم‌افزاری GIS تهیه شدند. پس از تشکیل بانک‌های اطلاعاتی، ارزش‌گذاری کمی و وزن‌دهی به هر کدام از لایه ها بر اساس استانداردهای تعریف‌شده درمدل، نقشه نهایی پهنه بندی فرسایش و رسوب حوضه استخراج گردید. مقایسه مقادیررسوب برآوردی و نقشه پهنه‌های حساس به فرسایش حوضه با مقادیر مشاهداتی و نیز وضعیت میدانی حوضه نشان می‌دهد که خوشبختانه حوضه از نظر مقادیر فرسایشی در وضعیت حادی نبوده و روند توسعه آن در صورت مدیریت درست قابل جلوگیری است. در ضمن در بین عوامل فرسایشی حوضه، عامل وضعیت فرسایش سطحی، شیب و خصوصیات خاک از مهم ترین فاکتورهای موثر بر بروز انواع فرسایش می باشند. |
|
| واژه‌های کلیدی: فرسایش خاک، تولیدرسوب، مدلMPSIAC، سامانه اطلاعات جغرافیایی، حوضه آبریز بکرآباد. |
|
|
متن کامل [PDF 784 kb]
(1579 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1394/3/7 | پذیرش: 1394/3/7 | انتشار: 1394/3/7
|
|
|
|
|
|
