1- دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول). 2- گروه ژئومورفولوژی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی. 3- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده: (5543 مشاهده)
مدل سازی تغییر شکل منحنی تداوم جریان، یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده وابزار مناسبی برای تحلیل هیدرولوژیکی حوضه است. در این پژوهش تعداد 22 ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری سالهای آبی 1378-1353 انتخاب شد. با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:50000 و تعیین موقعیت ایستگاهها، محدوده مورد پژوهش مشخص و پارامترهای اولیه حوضه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، استخراج شد. واحدهای سنگشناسی با استفاده از نقشه زمینشناسی رقومی شده، با مقیاس 1:250000 استخراج و مساحت تحت پوشش هر واحد در هر حوضه محاسبه گردید. منحنی تداومجریان با استفاده از دادههای روزانه جریان، ترسیم و با استفاده از کد نویسی در محیط برنامه نویسی MATLAB شیب آخرین نقطه عطف منحنی محاسبه و درصد عدم تجاوز معادل آن بر روی محور افقی منحنی تداوم جریان، بهعنوان شاخص تغییر شکل منحنی انتخاب شد. تحلیل عاملی با استفاده از 12 پارامتر انجام و همگنبندی با عوامل موثر صورت گرفت. سپس روابط رگرسیونی شاخص تغییر شکل منحنی تداوم جریان، با پارامترهای هیدرولوژیکی، زمین شناسی و هندسی حوضهها در سطوح معنیداری کمتر از یک درصد تعیین گردیدند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد که کلیه متغیرها در قالب چهار عامل طبقهبندی میشوند که در مجموع در برگیرنده 47/74 درصد از واریانس دادهها میباشند. عوامل ارتفاع متوسط، بارش متوسط سالیانه، چگالی زهکشی و شاخص جریان پایه در قالب عامل اول، عامل زمین شناسی در عامل دوم، مساحت حوزه و طول رودخانه اصلی در عامل سوم و ضریب جریان در عامل چهارم، بهعنوان مؤثرترین پارامترها شناخته شدند. نتایج تحلیل شیب منحنی نشان داد که میزان صدکهای منحنی، معادل آخرین نقطهعطف، در حوضههای منطقه پژوهش، بینQ8 تا Q60 متغییر است.