:: دوره 15، شماره 52 - ( 10-1394 ) ::
جلد 15 شماره 52 صفحات 159-137 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل رابطه پیوند از دور بین الگوی دریای شمال-خزر و دماهای حداقل ایران
یوسف قویدل رحیمی*1، منوچهر فرج زاده اصل2، داریوش حاتمی زرنه3
1- استادیار گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
2- استاد گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تربیت مدرس
3- کارشناس ارشد اقلیم شناسی کاربردی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده:   (5548 مشاهده)

در پژوهش حاضر ارتباط بین الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر با نوسانات دماهای حداقل ایران در یک دوره بلندمدت 61 ساله (۱۹۵0-۲۰۱۰) مورد بررسی قرار گرفته است. داده­های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده ­های دمای ماهانه 17 ایستگاه سینوپتیک ایران، داده­های الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر و همچنین داده ­های واکاوی شده ارتفاع ژئوپتانسیل، باد­مداری، باد ­نصف­النهاری و دما می­باشند. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون به‌عنوان روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش نشانگر وجود رابطه معنی­دار و مستقیم بین دمای حداقل ایستگاه‌های منتخب با الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر است که این امر حاکی از کاهش دما در فاز مثبت الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر و افزایش دما در فاز منفی می­باشد. از نظر زمانی، ضرایب همبستگی مورد محاسبه نشان از ارتباط بیش­تر و معنی­دار­تری بین دمای ایستگاه­ها و الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر در ماه­های ژانویه، مارس و فوریه است. در بین ایستگاه­ها، بیش­ترین میزان همبستگی ماهانه با 349/0 در ماه ژانویه مورد محاسبه قرار گرفت. تحلیل ضرایب همبستگی فصلی نیز نشان از تاثیرپذیری بیش­تر دماهای فصل زمستان با ضریب همبستگی معنی­دار 273/0 دارد. به لحاظ دوره‌ای نیز نتایج بیانگر ارتباط قوی­تر دوره­ی سرد اکثر ایستگاه­ها با الگوی مطالعاتی می‌باشند. ایستگاه زاهدان به­عنوان شرقی­ترین ایستگاه ایران، کم­ترین میزان همبستگی با الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر را از خود نشان داد که احتمالاً این امر به دلیل دوری آن از مرکز عمل دریای خزر می­باشد. تحلیل آرایش الگوهای جوی تراز 500 هکتوپاسکال در فازهای منفی و مثبت نشان می­دهد که در فاز مثبت استقرار ناوه­ای عمیق بر روی دریای خزر، عراق، ترکیه و ایران و همچنین قرارگیری کشور ایران در بخش محور ناوه­ محل حداقل دما و از طرفی استقرار پشته‌ای بر روی دریای شمال و اروپا باعث انتقال دماهای سرد نواحی شمال اروپا و شمالگان به سمت ایران می­شود، اما در فاز منفی قرارگیری منطقه­ی مورد مطالعه در زیر محور پشته­ی مستقر بر روی ایران منجر به ایجاد جوی پایدار با وزش ضعیف مداری و دمای گرم شده و به این علت با وزش هوای گرم و خشک آفریقا، عربستان و در نهایت عرض­های پایین دمای ایران بالاتر می­رود.

واژه‌های کلیدی: دمای حداقل، پیوند از دور، دریای شمال-خزر، تحلیل همبستگی، ایران.
متن کامل [PDF 1512 kb]   (1 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1394/10/23 | پذیرش: 1394/10/23 | انتشار: 1394/10/23


XML     Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 15، شماره 52 - ( 10-1394 ) برگشت به فهرست نسخه ها