:: دوره 16، شماره 53 - ( 2-1395 ) ::
جلد 16 شماره 53 صفحات 208-193 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل تغییرات الگوی درون دهه‌ای دمای ایران طی نیم قرن اخیر
محمدحسین ناصرزاده*1، مهدی دوستکامیان2، آذر بیرانوند3
1- استادیار اقلیم شناسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری آب و هواشناسی تغییرات آب و هوایی، دانشگاه زنجان.
3- کارشناس ارشد آب و هواشناسی سینوپتیک، دانشگاه زنجان.
چکیده:   (5623 مشاهده)

هدف از این مطالعه، بررسی و تحلیل تغییرات درون دهه­ای دمای ایران می­باشد. برای این منظور دمای ایران طی دوره 1390-1342 (پنج دهه) مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی تغییرات درون دهه­ای از روش­های زمین‌آمار موران محلی بهره گرفته شده است. در انجام محاسبات از امکانات برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزار Surfer و نرم‌افزارMatlab  و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم‌افزار GIS بهره گرفته شد. ابتدا برای ایجاد نمای کلی از تغییرات درون دهه­ای ایران آنومالی، گرانیگاه و توزیع مکانی میانگین برای هر دوره ترسیم گردیده است. نتایج نشان داد که عواملی محلی به‌ویژه ارتفاع و عرض جغرافیایی نقش بسزایی در ناهنجاری­های دمای ایران داشته است به‌طوری که در هر پنج دوره شدیدترین ناهنجاری‌ها منطبق با نواحی کوهستانی و ارتفاعات بوده است این درحالی است که نواحی ساحلی کشور به دلیل عرض جغرافیایی پایین­ و ارتفاع کم­تر دارای ناهنجاری­های منفی بوده است. نتایج حاصل از تحلیل موران نشان داد که الگوی تغییرات درون دهه­ای ایران طی دوره‌های مختلف تغییرات محسوسی داشته است اما در مجموع در هر پنج دوره نواحی ساحلی خلیج‌فارس دارای الگوی خوشه­ای بالا (خود همبستگی فضایی مثبت) و رشته‌کوه زاگرس، شمال‎غرب کشور (بر فراز قلل سهند و سبلان)، بر فراز مرتفع‌ترین نقاط البرز (دماوند)، شمال‌شرق کشور در دامنه‌های شمال‌شرقی رشته‌کوه‌های خراسان و در مناطق مرتفع کرمان الگوی خوشه­ای پایین یا خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. مثبت و منفی بودن خود همبستگی در ارتباط با توزیع دما نشان از تمرکز بیشینه و کمینه این عنصر اقلیمی در منطقه دارد. با این وجود در تمام دوره‌ها این الگوی حاکم بر تغییرات درون دهه­ای دما تقریباً یکسان بوده است. 

واژه‌های کلیدی: دما، خودهمبستگی فضایی، موران محلی، آنومالی، ایران.
متن کامل [PDF 987 kb]   (733 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/2/8 | پذیرش: 1395/2/8 | انتشار: 1395/2/8


XML     Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 16، شماره 53 - ( 2-1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها