:: دوره 19، شماره 66 - ( 6-1398 ) ::
جلد 19 شماره 66 صفحات 41-19 برگشت به فهرست نسخه ها
برآورد عدم قطعیت در تعیین سهم منابع مولد رسوب(مطالعه موردی: حوضه آبخیز تنگ‌بستانک)
احمد نوحه گر1، محمد کاظمی*2، سید جواد احمدی3، حمید غلامی4، رسول مهدوی نجف آبادی5
1- دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
2- مرکز مطالعات و تحقیقات هرمز، دانشگاه هرمزگان. (نویسنده مسئول).
3- پژوهشکده چرخه سوخت، سازمان انرژی اتمی ایران
4- گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
5- گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان.
چکیده:   (5478 مشاهده)

فرسایش و رسوب از مخرّب­ترین پدیده­هایی هستند که در مناطق مختلف خسارات فراوانی را به­دنبال می­آورند. جهت مدیریت مؤثر کنترل رسوب و اثربخشی پروژه­های حفاطت خاک آگاهی از سهم منابع مختلف تولید رسوب ضروری می­باشد. هدف مطالعه حاضراستفاده از شش مدل ترکیبی با رویکرد عدم­قطعیّت مونت­کارلو جهت برآورد سهم سازندها و کاربری­های اراضی مختلف در رسوب خروجی از حوزه بود. 4 عنصر کربن، مس، سیلیکون و تیتانیوم به­عنوان ترکیب بهینه ردیاب­ها در واحد کاربری­های اراضی و عناصر استرانسیوم، تیتانیوم، مس و نسبت ایزوتوپی نئودیمیوم 144/143 به­عنوان ترکیب بهینه جهت تفکیک سهم سازندهای زمین­شناسی انتخاب شدند. همچنین بر اساس تابع چگالی احتمال هر ردیاب(i) در هر منبع(j) از شبیه­سازی مونت­کارلو با تکرار 2000 بار جهت حل مدل­های کالینز(Collins)، کالینز اصلاح­شده(M Collins)، موتا(Motha)، لاندور(Landwehr)، لاندور اصلاح­شده(Modified Landwehr) اسلاتری(Slattery) و هوگس(Hughes) در تعیین سهم و اهمیّت­نسبی هر کدام از منابع رسوب استفاده­شد. صدک­های 5 و 95 به­عنوان سطوح اطمینان عدم­قطعیّت مونت­کارلو و صدک 50 به­عنوان سهم میانگین نسبی هر منبع انتخاب شد. نتایج نشان داد برای سازندها مدل کالینز(Collins) با ضریب کارایی(ME) 98/99% و برای واحدهای کاربری اراضی مدل کالینز اصلاح­شده(Modified Collins) با ضریب کارایی 3/99% بهترین مدل­ها جهت برآورد سهم منابع مختلف در فرسایش و رسوب هستند. اراضی مرتعی با 76/58%(65/75-5/42) و سازند آسماری با 63/53%(11/60-7/46) بیشترین سهم را در تولید رسوب حوزه­ی آبخیز تنگ­بستانک دارند. سازندهای پابده­گورپی و بختیاری به­ترتیب با 24/0 و 27/0 و نیز اراضی باغی و مرتعی به­ترتیب با 73/3 و 5/3 بیشترین اهمیت­نسبی را به­خود اختصاص دادند.

واژه‌های کلیدی: مونت‌کارلو، عدم قطعیت، مدل ترکیبی، ردیاب، تنگ‌بستانک
متن کامل [PDF 1200 kb]   (1762 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/5/19 | پذیرش: 1395/10/14 | انتشار: 1398/6/10
فهرست منابع
1. Abbasi, M., Feiznia, S., Ahmadi, H., Kazmei, Y., (2010), "Study of sand dunes origin by geochemical trades of eolian sediment in Niatak", Arid Biom Scientific and Research Journal, 1 (1): 34-44. [In Persian].
2. Collins, A. L., Walling, D. E., (2004), "Documenting catchment suspended sediment sources: problems, approaches and prospects", Progress in Physical Geography, 28 (2): 159-196. [DOI:10.1191/0309133304pp409ra]
3. Collins, A. L., Walling, D. E., (2007), "Sources of fine sediment recovered from the channel bed of lowland groundwater-fed catchments in the UK", Geomorphology, 88 (1-2): 120-138. [DOI:10.1016/j.geomorph.2006.10.018]
4. Collins, A., Walling, D., Webb, L., King, P., (2010), "Apportioning catchment scale sediment sources using a modified composite fingerprinting technique incorporating property weightings and prior information", Geoderma, 155: 249-261. [DOI:10.1016/j.geoderma.2009.12.008]
5. Collins, A. L., Zhang Y., Walling, D. E., Grenfell, S. E., Smith, P., Grischeff, J., Locke, A., Sweetapple, A., Brogden, D., (2012), "Quantifying fine-grained sediment sources in the River Axe catchment, southwest England: application of a Monte Carlo numerical modelling framework incorporating local and genetic algorithm optimisation", Hydrological Processes, 26 (13): 1962-1983. [DOI:10.1002/hyp.8283]
6. Chen, F., Fang, N., Shi, Z., (2016), "Using biomarkers as fingerprint properties to identify sediment sources in a small catchment", Science of the Total Environment, 557-558: 123-133. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2016.03.028]
7. Franz, C., Makeschin, F., Weiß, H., Lorz, C., (2014), "Sediments in urban river basins: dentification of sediment sources within the Lago Paranoá catchment, Brasilia DF, Brazil - using the fingerprint approach", Science of the Total Environment, 466-467: 513-523. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2013.07.056]
8. Haddadghi, A., Ryder, D. S., Evrard, O., Olley, J., (2013), "Sediment fingerprinting in fluvial systems: review of tracers, sediment sources and mixing models", International Journal of Sediment Research, 28: 560-578. [DOI:10.1016/S1001-6279(14)60013-5]
9. Haddadchi, A., Olley, J., Laceby, P., (2014), "Accuracy of mixing models in predicting sediment source contributions", Science of the Total Environment , 497-498: 139-152. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2014.07.105]
10. Honda, M., Yabuki, S., Shimizu. H., (2004), "Geochemical and isotopic studies of aeolian sediments in China", Sedimentology, 51: 211-230. [DOI:10.1111/j.1365-3091.2004.00618.x]
11. Hughes, A. O., Olley, J. M., Croke, J. C., McKergow, L. A., (2009), "Sediment source changes over the last 250 years in a dry-tropical catchment, central Queensland", Australia, Geomorphology, 104 (3-4): 262-275. [DOI:10.1016/j.geomorph.2008.09.003]
12. Koiter, A. J., Owens, P. N., Petticrew, E. L., Lobb, D. A., (2013), "The behavioural characteristics of sediment properties and their implications for sediment fingerprinting as an approach for identifying sediment sources in river basins", Earth-Science Reviews, 125: 24-42. [DOI:10.1016/j.earscirev.2013.05.009]
13. Martínez-Carreras, N., Krein, A., Gallart, F., Iffly, J. F., Pfister, L., Hoffmann, L., Owens, P. N., (2010), "Assessment of different colour parameters for discriminating potential suspended sediment sources and provenance: A multi-scale study in Luxembourg", Geomorphology, 118 (1-2): 118-129. [DOI:10.1016/j.geomorph.2009.12.013]
14. Minella, J. P. G., Merten, G. H., Clarke, R. T., (2004), "Identification of sediment sources in a small rural drainage basin", IAHS Publication: Wallingford, U. K.
15. Motha, J. A., Wallbrink, P. J., Hairsine, P. B., Grayson, R. B., (2004), "Unsealed roads as suspended sediment sources in an agricultural catchment in south-eastern Australia", Journal of Hydrology, 286 (1-4): 1-18. [DOI:10.1016/j.jhydrol.2003.07.006]
16. Najafi, S., Sadeghi, S. H. R., (2013), "Estimation of sediment sources through comparing results from soil erosion mapping, fingerprinting and field measurement techniques", Journal of Watershed Engineering and Management, 5 (3): 165-178. [In Persian].
17. Nash, J. E., Sutcliffe, J. E., (1970), "River flow forecasting through conceptual models. part1: A discussion of principles", Journal of Hydrology, 10: 282-290. [DOI:10.1016/0022-1694(70)90255-6]
18. Nosrati, K., (2011), "Sediment fingerprinting based on uncertainty approach", Journal Of Iranian Water Researches, 5 (9): 51-60.
19. Nosrati, K., Govers, G., Semmens, B. X., Ward, J. V., (2013), "A mixing model to incorporate uncertainty in sediment fingerprinting", Geoderma, 217-218: 173-180. [DOI:10.1016/j.geoderma.2013.12.002]
20. Palazon, L., Gaspar, L., Latorre, B., Blake, W., Navas, A., (2015), "Identifying sediment sources by applying a fingerprinting mixing model in a Pyrenean drainage catchment", J Soils Sediments,15: 2067-2085. [DOI:10.1007/s11368-015-1175-6]
21. Patrick Laceby, J., McMahon, J., Evrard, O., Olley, J., (2015), "A comparison of geological and statistical approaches to element selection for sediment fingerprinting", Soils Sediments, (2015) 15: 2117-2131. [DOI:10.1007/s11368-015-1111-9]
22. Rao, W., Yang, J., Ji, J., Li, G., Tan, H., (2008), "Sr-Nd isotopic characteristics of eolian deposits in the Erdos desert and Chinese loess plateau: Implications for their provenances". Geochemical Journal, 42: 273-282. [DOI:10.2343/geochemj.42.273]
23. Rowan, J. S., Goodwill, P., Franks, S. W., (2000), "Uncertainty estimation in fingerprinting suspended sediment sources", In: Foster, I. D. L. (Ed.), Tracers in Geomorphology, Wiley: Chichester, UK.
24. Smith, H. G., Dragovich, D., (2008), "Improving precision in sediment source and erosion process distinction in an upland catchment south-eastern Australia", CATENA, 72 (1): 191-203. [DOI:10.1016/j.catena.2007.05.013]
25. Walling, D. E., Owens, P. N., Leeks, G. J. L., (1999), "Fingerprinting suspended sediment sources in the catchment of the River Ouse, Yorkshire, UK", Hydrological Processes, 13: 955-975. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1085(199905)13:7<955::AID-HYP784>3.0.CO;2-G [DOI:10.1002/(SICI)1099-1085(199905)13:73.0.CO;2-G]
26. Walling, D. E., (2005), "Tracing suspended sediment sources in catchments and river systems", Science of the Total Environment, 344:159-184. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2005.02.011]
27. Walling, D. E., Collins, A. L., Stroud, R. W., (2008), "Tracing suspended sediment and particulate phosphorus sources in catchments", Journal of Hydrology, 350 (3-4): 274-289. [DOI:10.1016/j.jhydrol.2007.10.047]


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 19، شماره 66 - ( 6-1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها