|
ارزیابی درازمدت اثرات هیدرولوژیک تغییر کاربری اراضی بر میزان رواناب سالانه در حوضه آبریز زیارت
|
| کامران شایسته*1، سحر عابدیان2 |
1- گروه محبط‌زیست، دانشگاه ملایر. (نویسنده مسئول).
2- دانشجوی دکتری محیط‌زیست دانشگاه ملایر |
|
|
چکیده: (3639 مشاهده) |
| مهم‌ترین مداخله انسانی در چرخه هیدرولوژیک حوضه‌ها، تغییرات کاربری اراضی است. عدم رعایت قابلیت توسعه زمین در انتخاب کاربری‌ها و حتی مدیریت غیراصولی کاربری‌ها، باعث افزایش حجم رواناب و فراوانی وقوع سیلاب می‌شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی آثار تغییر کاربری اراضی حوضه آبریز زیارت در دوره زمانی 21 ساله و در فاصله زمانی (1394-1373) بر عمق و حجم رواناب است که به این منظور از مدل L-THIA بهره‌گیری شده است. مدل L-THIA، مدلی برای ارزیابی آثار بلندمدت حاصل از تغییر کاربری زمین بر منابع آبی است که با استفاده از داده‌های اقلیمی بلندمدت، نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک قابل اجرا هست. در این راستا از تصاویر ماهواره‌ای لندست، سنجنده‌های TM (1994) و OLI (2015)؛ و تکنیک‌های دورسنجی نظیر طبقه‌بندی نظارتی و تفاضل تصاویر برای شناسایی و پایش تغییرات استفاده شده است. نتایج طبقه‌بندی حاکی از پنج کلاس کاربری شامل جنگل، مناطق مسکونی، زمین کشاورزی، مرتع و مناطق آبی می‌باشد. نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی بیانگر سیر صعودی سطح مناطق مسکونی (%3/96) و اراضی کشاورزی (%8/37) و سیر نزولی مساحت اراضی مرتعی (%35/6)، جنگلی (%2/1) و مناطق آبی می‌باشد. نتایج مدل‌سازی نشان می‌دهد که در طی 21 سال، علی‌رغم روند کاهشی میزان بارندگی در منطقه و ثابت بودن ویژگی‌های هیدرولوژیکی در طول زمان، عمق رواناب تولیدی در حوضه به‌طور متوسط 2/14 میلی‌متر بر اثر تغییرات در کاربری زمین افزایش داشته است که سهم مناطق مسکونی و زمین‌های کشاورزی در افزایش حجم رواناب به‌ترتیب 26/37 و 91/27 درصد بوده است. این مدل با ارائه نقشه توزیع مکانی رواناب، امکان شناسایی مناطق حادثه‌خیز، پهنه‌بندی سیل و همچنین مدیریت سیل را فراهم می‌سازد. |
|
| واژه‌های کلیدی: تغییر کاربری اراضی، عمق رواناب، حجم رواناب، مدل‌های هیدرولوژیکی، L-THIA. |
|
|
متن کامل [PDF 1229 kb]
(593 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/8/22 | پذیرش: 1398/6/10 | انتشار: 1398/6/10
|
|
|
|
|
|
