|
سنجش و تحلیل اجتماع پذیری و ابعاد آن در مسیرهای شهری بر اساس نقش و تاثیر کیفیت محیط انسان ساخت (مطالعه موردی: خیابان جمهوری اسلامی مهاباد)
|
مامش امیر عشایری1   ، ارسلان طهماسبی* 2، جلیل سحابی3 |
1- دانشجوی دکتری معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2- گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3- استادیار گروه جامعه شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران |
|
|
چکیده: (686 مشاهده) |
| ایجاد و بازتولید فضاهای عمومی اجتماع پذیر به عنوان محل رخداد تعاملات اجتماعی در راستای خلق محیط‌های شهری پایدار، یکی از اهدافی است که در دهه های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این بین مسیرها از فضاهای پویای شهری هستند که به عنوان مکان‌ها و محیط‌های زندگی اجتماعی تعریف و شناخته می‌شوند. این فضاها لایه‌ای از طراحی شهری هستند که همچون عنصری رابط بین عرصه خصوصی و عمومی، به شهرها زیبایی می‌بخشند. لذا توجه به کیفیات محیطی و ساماندهی آن‌ها به منظور حضور، تعاملات و به طور کلی فعالیتهای اجتماعی شهروندان، ضروری می‌نماید. خیابان جمهوری اسلامی شهر مهاباد به عنوان مسیری محوری از هسته اصلی شهر (فلکه شهرداری) تا چهار راه آزادی امتداد دارد و همچنین در برگیرنده میدانی تحت عنوان میدان منگوران می باشد. علاوه بر موقعیت مناسب فضای مذکور و به تبع آن دسترسی راحت شهروندان به آن، نباید فراموش کرد اساساً فقدان یا کمبود فصاهای عمومی پاسخگو و مطلوب به لحاظ کیفیات محیطی در شهرهایی کوچک و متوسط همچون شهر مهاباد نیز دلیلی بر استقبال شهروندان از چنین فضاهایی است، به عبارت دیگر شهروندان شهر مهاباد به جز چنین فضایی، انتخاب چندانی را جهت حضور در آن و انجام فعالیتهای اجتماعی مذکور ندارند. از طرفی علیرغم اقبال عمومی شهروندان نسبت به این فضا، تا کنون به بحث کیفیت این فضا، با این اهداف که مشخص شود کیفیت محیطی فضا چگونه است و بهبود و ساماندهی آن تا چه اندازه می تواند بر ارتقاء ابعاد مختلف اجتماع پذیری اثرگذار باشد، پرداخته نشده است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی می باشد. این پژوهش که در سال 1400 تهیه شده و محدوده مورد مطالعه آن خیابان جمهوری اسلامی شهر مهاباد می باشد. اهداف مد نظر پژوهش حاضر عبارتند از: تحلیل وضعیت فضای مورد مطالعه بر اساس ابعاد مختلف اجتماع پذیری و کیفیت محیطی و همچنین سنجش و تبیین اثرات کیفیت محیطی بر ابعاد مختلف اجتماع پذیری در فضای مورد مطالعه. به عبارت دیگر ابعاد مختلف کیفیت محیطی به عنوان متغیرهای مستقل و مولفه های اجتماع پذیری به عنوان متغیر وابسته مد نظر پژوهش حاضر می باشند. روش گردآوری اطلاعات پژوهش، اسنادی و میدانی می باشند، به طوریکه از روش اسنادی (مطالعه کتب علمی، پایان نامه ها و همچنین مقالات علمی مرتبط ) به منظور انتخاب مولفه های اصلی و قابل سنجش کیفیت محیطی و اجتماع پذیری و از روش میدانی بر مبنای توزیع پرسشنامه، جهت سنجش و تحلیل فضای مورد مطالعه بر مبنای ابعاد مختلف اجتماع پذیری و کیفیت محیطی استفاده شده است. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از آزمون T.Test در قالب نرم افزار SPSS سطح اجتماع پذیری و همچنین کیفیات محیطی فضا سنجش و تحلیل شدند و در ادامه سنجش و تحلیل ارتباط کیفت محیطی فضای مورد مطالعه با اجتماع پذیری و ابعاد مختلف آن در فضا با استفاده از مدل تحیل مسیر در نرم افزار Smart PLS صورت گرفت. یافته های تحلیل های آماری در قالب نرم آزمون T.Test و نرم افزار Spss مشخص ساخت، به طور کلی در معیار نهایی اجتماع پذیری، تفاوت میانگین با ارزش آزمون برابر با 134/0 در سطح معنی داری کمتر از 05/0 می باشد. این بدان معنی است که فضای مورد مطالعه به طور کلی فضایی اجتماع پذیر ارزیابی شده است. بر خلاف وضعیت اجتماع پذیری، در مورد کیفیت محیط فضای مورد مطالعه تحلیل های آماری نتایج دیگری را نشان می دهند. به طوریکه تفاوت میانگین معیار نهایی کیفیت محیطی با ارزش آزمون برابر با 020/0 در سطح معنی داری بیشتر از 05/0 می باشد که بیانگر آنست فضای مورد مطالعه از سوی کاربران در ابعاد مختلف کیفیت محیطی، به طور کلی متوسط یا نسبتاً موفق ارزیابی شده است. همچنین نتایج مدل تحلیل مسیر در نرم افزار Smart Pls نشان داد در مجموع کیفیت محیط انسان ساخت در فضای مورد مطالعه اثر بخشی قوی و معنی داری بر شاخص نهایی اجتماع پذیری فضا دارد، به طوریکه ضریب مسیر در این ارتباط، برابر با 680/0 و (در سطح معنی داری کمتر از 05/0 ) و ضریب تعیین نیز برابر با 462/0 می باشد، این مهم بدان معنی است که در حدود نصف تغییرات اجتماع پذیری در فضای مورد مطالعه توسط متغیرکیفیت محیط انسان شاخت تبیین می گردد. در این بین مولفه جذابیت و دعوت کنندگی فضا با ضریب تعیین 434/0 و ضریب مسیر 659/0 و همچنین مولفه جذب گروه های سنی و جنسی مختلف با ضریب تعیین 208/0 و ضریب مسیر 457/0، متاثرترین مولفه های اجتماع پذیری از کیفیت محیطی می باشند. اگرچه فضای مورد مطالعه از منظر معیارهای کیفیت محیطی چندان مطلوب و موفق ارزیابی نشده و در سطح متوسط می باشد اما توانسته است به عنوان فضایی اجتماع پذیر شناخته شود. دلایل چنین شرایطی می توان ناشی از دسترسی آسان به فضای مورد مطالعه، ترجیحات شهروندان همچون داشتن حس تعلق به مکان و همچنین فقدان یا کمبود فضاهای عمومی دیگر (به طور کلی) و فضاهای جذاب تر و پایدارتر (به طور خاص) در شهر مهاباد، دانست. همچنین وجود ارتباط قوی و معنی دار بین ابعاد کیفیت محیط انسان ساخت با اجتماع پذیری فضا (با ضریب تعیین 462/0 و ضریب مسیر 680/0)، ما به را به این نکته مهم رهنمون می نماید با ساماندهی و بهبود کیفیت محیطی فضا که در وضع موجود در سطحی متوسط ارزیابی شده است، می توان فضایی اجتماع پذیرتر را مشاهده نمود. به عبارت دیگر وجود ارتباط قوی و معنی دار بین این دو متغیر (کیفیت محیط انسان ساخت و اجتماع پذیری)، مسلماً پیش بینی می نماید که بهبود کیفیت محیطی، موجب ارتقاء اجتماع پذیری فضا، به ویژه در شاخص هایی از اجتماع پذیری که دارای ارتباط قویتری با کیفیت محیطی دارند، می گردد. عواملی همچون جذابیت و دعوت کنندگی فضا، جذب گروه های سنی و جنسی مختلف توسط فضا، ترتیب مراجعات کاربران به فضا، تعاملات سازمان یافته کاربران در فضا و تا حدی امکان تشکیل تجمعات و پاتوق ها که به طور مشخص و معنی داری متاثر از کیفیت محیطی در فضای مورد مطالعه می باشند. در این بین جذابیت و دعوت کنندگی فضا و مولفه جذب گروه های سنی و جنسی مختلف متاثرترین مولفه های اجتماع پذیری از کیفیت محیطی می باشند. |
|
| واژه‌های کلیدی: اجتماع پذیری، کیفیت محیطی، خیابان جمهوری اسلامی، مهاباد. |
|
|
متن کامل [PDF 1513 kb]
(174 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1401/4/25 | پذیرش: 1401/9/24 | انتشار: 1402/7/10
|
|
|
|
|
|
