|
تحلیل فضایی عوامل محیطی ـ کالبدی اثرگذار بر وضعیت سلامت اجتماعی (مطالعه موردی: مقایسه تطبیقی محلات سنتی و جدید شهر اهر)
|
عباس فلاحی1   ، بختیار عزت پناه* 2، کریم حسین زاده دلیر3 |
1- دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
2- استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
3- استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران |
|
|
چکیده: (77 مشاهده) |
در دستور کار 21 سازمان ملل برای توسعه پایدار، مسأله سلامت و چگونگی بهبود مؤثر کیفیت سکونتگاه‌های انسانی تأکید شده است. در زمینه نظری عوامل مرتبط با سلامت اجتماعی و کیفیت مکان در کشورهای در ایران کارهای بسیاری انجام شده است اما به لحاظ اجرایی بسیار عقب‌تر از نقطه مطلوب می‌باشند و تحت تأثیر عوامل مرتبط با ساختار فضاهای شهری، اقتصاد و کارکرد شهر و جهت‌گیری‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی پررنگ می‌شود. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی است که با روش تحلیلی و رویکرد آمیخته انجام گرفته است. مطابق نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین میزان عوامل محیطی با سلامت اجتماعی شهروندان در بافت جدید با ضریب همبستگی 894/0 مثبت و معنادار، در بافت در بافت سنتی با ضریب همبستگی 347/0- منفی و معنادار می‌باشد. همچنین ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی معنی‌داری ارتباط بین عوامل کالبدی و میزان سلامت اجتماعی، بافت جدید با ضریب همبستگی 852/0 مثبت و معنادار و در بافت سنتی نیز با ضریب همبستگی 411/0 مثبت و معنادار می‌باشد. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای میزان سطح عوامل مرتبط کالبدی و محیطی در سطح بافت محلات جدید از ملاک (70) بالاتر است. لذا می‌توان گفت استاندارد عوامل محیطی و کالبدی در بافت جدید در سطح بالایی می‌باشد اما در سطح محلات سنتی این مقدار پایین است. با توجه به نتایج آزمون آنوا، میزان سطح معنی‌داری در در دو مؤلفه کالبدی و محیطی (sig<0/05) می‌توان گفت که اختلاف معناداری بین عوامل کالبدی و محیطی و مؤلفه‌های آن در محلات جدید و سنتی شهر اهر وجود دارد. شهر اهر ضمن برخورداری از ۳ بافت متمایز رسمی، فرسوده و غیررسمی، در سطح محلات بافت مرکزی، تاریخی و فرسوده (877040 مترمربع)، بافت فرسوده محله مسجد کبود (229903 مترمربع) و بافت فرسوده حاشیه نشین (784200 مترمربع) نیز تفاوت معناداری را نمایش می‌دهد و از نظر شاخص‌های مرتبط با عوامل محیطی کالبدی وضعیت استانداردی را از لحاظ سلامت اجتماعی منعکس نمی‌کنند.
در دستور کار 21 سازمان ملل برای توسعه پایدار، مسأله سلامت و چگونگی بهبود مؤثر کیفیت سکونتگاه‌های انسانی تأکید شده است. در زمینه نظری عوامل مرتبط با سلامت اجتماعی و کیفیت مکان در کشورهای در ایران کارهای بسیاری انجام شده است اما به لحاظ اجرایی بسیار عقب‌تر از نقطه مطلوب می‌باشند و تحت تأثیر عوامل مرتبط با ساختار فضاهای شهری، اقتصاد و کارکرد شهر و جهت‌گیری‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی پررنگ می‌شود. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی است که با روش تحلیلی و رویکرد آمیخته انجام گرفته است. مطابق نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین میزان عوامل محیطی با سلامت اجتماعی شهروندان در بافت جدید با ضریب همبستگی 894/0 مثبت و معنادار، در بافت در بافت سنتی با ضریب همبستگی 347/0- منفی و معنادار می‌باشد. همچنین ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی معنی‌داری ارتباط بین عوامل کالبدی و میزان سلامت اجتماعی، بافت جدید با ضریب همبستگی 852/0 مثبت و معنادار و در بافت سنتی نیز با ضریب همبستگی 411/0 مثبت و معنادار می‌باشد. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای میزان سطح عوامل مرتبط کالبدی و محیطی در سطح بافت محلات جدید از ملاک (70) بالاتر است. لذا می‌توان گفت استاندارد عوامل محیطی و کالبدی در بافت جدید در سطح بالایی می‌باشد اما در سطح محلات سنتی این مقدار پایین است. با توجه به نتایج آزمون آنوا، میزان سطح معنی‌داری در در دو مؤلفه کالبدی و محیطی (sig<0/05) می‌توان گفت که اختلاف معناداری بین عوامل کالبدی و محیطی و مؤلفه‌های آن در محلات جدید و سنتی شهر اهر وجود دارد. شهر اهر ضمن برخورداری از ۳ بافت متمایز رسمی، فرسوده و غیررسمی، در سطح محلات بافت مرکزی، تاریخی و فرسوده (877040 مترمربع)، بافت فرسوده محله مسجد کبود (229903 مترمربع) و بافت فرسوده حاشیه نشین (784200 مترمربع) نیز تفاوت معناداری را نمایش می‌دهد و از نظر شاخص‌های مرتبط با عوامل محیطی کالبدی وضعیت استانداردی را از لحاظ سلامت اجتماعی منعکس نمی‌کنند.
|
|
| واژه‌های کلیدی: توسعه پایدار، عوامل محیطی ـ کالبدی، سلامت اجتماعی، محله، شهر اهر |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1401/10/18 | پذیرش: 1402/2/31
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
(2).jpg)
