1- دانشآموخته کارشناسیارشد باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. د 2- روه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران 3- * دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (نویسنده مسئول)
چکیده: (6738 مشاهده)
پژوهش دربارهی مکانگزینی زیستگاههای باستانی در یک حوزه مطالعاتی گسترده، نیازمند مجموعهای بزرگ از اطلاعات و پردازش آنها با روشهای گوناگون است. بهرهگیری از عکسهای هوایی، تصاویر ماهوارهای، نقشههای تاریخی و جدید، کتابها و نوشتههای مربوط به حوزه مطالعاتی، همچنین مدیریت مناسب همهی دادهها و پی بردن به ارتباطهای میان محیط طبیعی و توزیع استقرارگاههای باستانی، با شیوههای سنجش از دور و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، می-تواند یکی از راههای مهم مطالعات باستانشناسی باشد. این شیوه به باستانشناسان اجازه میدهد تا بدون انجام کارهای میدانی فرسایشی، مدیریتی روشمند را بر زیستگاههای باستانی داشته باشند. پژوهش حاضر با بهرهگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، به شناخت پیوستگی میان جغرافیا و تأثیر آن در توزیع اکولوژیک زیستگاههای باستانی در استان اردبیل پرداخته است. با بررسیهای باستانشناسی که در این استان تا کنون انجام گرفته، 856 زیستگاه باستانی مربوط به دورههای گوناگون از جمله: پیش از تاریخی، آغاز تاریخی (دوره آهن)، تاریخی و اسلامی شناسایی شده است که مواد و جامعه آماری این پژوهش هستند. شیوهی انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و بهرهگیری از نرم افزارهای گوناگون مانند: Arc GIS، SPSS، Microsoft Excel و... است. برای تجزیه و تحلیل دادهها پس از تشکیل پایگاه دادهای، پراکنش استقرارهای باستانی شناسایی شده نسبت به متغیرهای شیب، ارتفاع، جهت شیب، نوع آب و هوا، فاصله از رودخانهها، پوشش گیاهی و نوع خاک بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در پیوستگی و همبستگی میان پراکندگی زیستگاهها با عوامل اکولوژیک استان اردبیل، کاربری زمین یا پوشش گیاهی و شیب در میزان پراکنش استقرارگاهها بیشترین تأثیر را داشتهاند.