---

امروزه توانمندسازی کشاورزان در دستیابی به توسعه کشاورزی از ملزومات توسعه به شمار می‌آید. توانمندسازی با آماده ساختن کشاورزان برای کار و حرفه کشاورزی، کمک به افزایش کارآیی و بازده تولید، آشنا ساختن کشاورزان با مسائل بازاریابی محصولات تولیدی، حفاظت از خاک و منابع طبیعی، مدیریت موثر و فعال مزرعه و مشارکت در فعالیت‌های رهبری روستایی و غیره به توسعه کشاورزی شتاب بیشتری می‌بخشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به لحاظ روش از نوع تحقیقات پیمایشی تبیینی یا تحلیلی به شمار می‌رود که در آن با استفاده‌‌‌ازنمونه گیری تصادفی از طریق فرمول کوکران، ۱۹۴ نفر از کشاورزان ساکن در مناطق روستایی شهرستان اهرانتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار تحقیق پرسش نامه است که برای تعیین روایی محتوای آن از نقطه نظرات کارشناسان مختلف استفاده شده و پایایی آن با بهره گیری از فرمول کرونباخ- آلفا (۸۶/۰<α) محاسبه گردید. در مورد عوامل موثر در توانمند سازی، چهار عامل استخراج شدند که عامل اول به نام عامل اجتماعی- فرهنگی، با تبیین بیش از ۶۱/۲۷ درصد از کل واریانس، به عنوان اثر بخش ترین عامل معرفی شد. عامل دوم به نام عامل اقتصادی، ۷۵/۱۸ درصد از واریانس کل را پس از عامل اول تبیین کرد. عامل سوم به نام عامل روان شناختی، ۱۳/۱۵ درصد از کل واریانس و عامل آخر به نام عامل فردی، ۴۴/۱۲ درصد از کل واریانس را تبیین کردند. در مجموع مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل ۹۵/۷۳ برآورد گردید.

---

روستاهای کشور به لحاظ برخورداری از کیفیت پایین ابنیه، دارا بودن بافت‌های فرسوده و سازه‌های کم‌دوام و ناپایدار، آسیب‌پذیری بیش‌تری را در مخاطره طبیعی زمین ‌لرزه دارند. طرح‌های هادی روستایی که جزیی از طرح‌های عمرانی می‌باشد؛ به‌ منظور هدایت توسعه کالبدی، اجتماعی و اقتصادی روستا برای سال‌های آتی طراحی، مطالعه و اجرا می‌شوند. این طرح‌ها با رویکرد توسعه کالبدی-فضایی روستاها می‌توانند با مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی از آسیب‌پذیری بیش‌تر آن‌ها بکاهد. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی نقش این طرح‌ها در کاهش آسیب‌پذیری روستاها در برابر زلزله می‌باشد که مطالعه موردی آن شهرستان ورزقان می‌باشد دلیل انتخاب محدوده مورد مطالعه، تلفات جانی نزدیک به ۳۰۶ نفر کشته و تخریب ۵۰۰ روستا در این منطقه در سال ۱۳۹۱ است. روش تحقیق به‌صورت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. گفتنی است روستاییان آسیب دیده ناشی از بحران زلزله جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می‌دهد؛ که با استفاده از جدول مورگان و با سطح اطمینان ۹۵%، از ۳۷۸۸ جامعه آماری ۳۵۱ نفر به‌ عنوان نمونه آماری پژوهش حاضر انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد روایی صوری پرسشنامه با کسب نظرات صاحب‌نظران در دانشگاه محقق اردبیلی و دانشگاه تبریز و کارشناسان اجرایی مربوطه به ­دست آمد. آزمون مقدماتی برای به دست آوردن پایایی ابزار پژوهش انجام گرفت و ضرایب آلفای کرونباخ (α) برای بخش‌های مختلف پرسشنامه بین ۷۲/۰ الی ۸۱/۰ به ­دست آمد. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است که مؤلفه‌ی کالبدی بیش‌ترین نقش را در آسیب‌پذیری روستاهای نمونه داشته است و تحلیل تطبیقی اثرات زلزله در روستاهای دارا و فاقد طرح هادی روستایی بیان‌گر آن است که یک ارتباط معناداری بین میزان آسیب‌پذیری روستاها و طرح‌های هادی وجود دارد. در واقع، میزان آسیب‌های وارده در روستاهای دارای طرح هادی و به‌ویژه در روستاهایی که ساخت‌وسازهای جدید با استفاده از پروانه ساختمانی احداث گردیده بودند تا حدود بسیار زیادی کاهش‌یافته است.