---

این پژوهش از نظر هدف، نوعی تحقیق کاربردی و از لحاظ روش و ماهیت جز تحقیقات توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش، الگویی را برای شناسایی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری شامل: امکانات و خدمات رفاهی، فرهنگی و اجتماعی، طبیعی و زیست‌محیطی طراحی‌شده و با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری و نرم‌افزار AMOS آزمون شده است. برای آزمون فرضیه‌های تحقیق از نمونه ۱۵۰ نفری از گردشگران و مردم محلی استفاده گردیده شد و پایایی پرسشنامه در کل ۸۶۵/۰ بوده است. تحلیل یافته‌های پژوهش در دو بخش صورت گرفته است که در بخش اول یافته‌های توصیفی تحقیق بررسی شده است و در قسمت بعدی، نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بررسی‌شده و نتیجه آزمون حاکی از بیش‌تر بودن مقدار معنی‌داری برای کل داده‌ها بود. لذا شرط نرمال بودن داده‌ها برقرار شد. در نهایت پس از انجام تحلیل عاملی تأییدی متغیرها در قالب مدل‌های اندازه‌گیری، با استفاده از رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری به بررسی رد یا تأیید فرضیه‌های پژوهش پرداخته شده است. تحلیل‌ها حاکی از آن است که از مجموع سه فرضیه ارائه‌شده، فقط عامل امکانات و خدمات رفاهی بر توسعه گردشگری تاریخی-فرهنگی شهر فرح‌آباد مؤثر است. بنابراین مدل حاصله از این پژوهش، بیانگر وجود یک ارتباط معنی‌دار بین عامل امکانات و خدمات رفاهی و توسعه گردشگری تاریخی-فرهنگی شهر فرح‌آباد می‌باشد و وجود امکانات و زیرساخت‌های گردشگری ارتباط مستقیمی با توسعه گردشگری در این شهر دارد.

---

مقاله حاضر با هدف سنجش میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری شهر شیراز بر اساس الگوی حکمرانی خوب شهری تدوین شده است و به بررسی معناداری رابطه بین معیارهای حکمرانی شهری (شفافیت  و پاسخگویی، عدالت اجتماعی، آگاهی شهروندی، اعتماد اجتماعی، کارآیی و اثربخشی) به عنوان متغیرهای مستقل با متغیر وابسته مشارکت شهروندان در مدیریت شهری پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش مطالعه توصیفی-همبستگی می‌باشد. روش جمع‌آوری اطلاعات، پیمایشی و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران۴۰۰ نفر محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از بعد ذهنی تمایل شهروندان به مشارکت در مدیریت شهری بالاست و بستر بسیار مناسبی برای مشارکت در شهر مورد مطالعه وجود دارد. اما در بعد عینی مشارکت شهروندان از سطح حداقلی پیروی می‌کند. بر اساس نتایج آزمون همبستگی پیرسون، بین معیارهای حکمرانی با متغیر وابسته، مشارکت شهروندان در مدیریت شهری با اطمینان ۹۹% درصد ارتباط معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون مشخص کرد که بین معیارهای حکمرانی ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد.

---

مقاله حاضر با هدف بررسی متغیرهای مؤثر بر رضایت مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی در مراکز تجاری- تاریخی کلانشهرها از دیدگاه ساکنین آن با نمونه موردی کلانشهرهای اصفهان و تبریز، به دنبال تبیین علمی تر و نگاه کارشناسانه تر بر عوامل کیفیت محیط می باشد. بر این اساس با توجه به مطالعه ادبیات نظری مربوط به کیفیت محیط، چارچوب مفهومی متشکل از عوامل شانزده گانه، برای بررسی تدوین و مبانی تحقیق و تحلیل قرار گرفته است. نوع پژوهش، از نظر هدف کاربردی و توسعه ای، از لحاظ روش انجام تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد. ویژگی های سن، جنس، سطح تحصیلات، رضایت اقتصادی و وضعیت سلامت به عنوان ویژگی های فردی و مستقل در این راستا شناسایی شده اند، تا تأثیرشان بر رضایتمندی از کیفیت محیط زندگی و هریک از عوامل شانزده گانه آن به عنوان متغیرهای وابسته مورد تحلیل قرار گیرد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با در نظر گرفتن فرضیه حداکثر ناهمگنی، برای مجموع دو محدوده مورد نظر ۷۶۸ محاسبه شد. به منظور تحلیل داده‌ها، روش‌های آماری نظیر توزیع فراوانی، آزمون تک نمونه ای T، ضریب همبستگی اسپیرمن، فی و کرامر به کار رفت که بدین منظور از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان می دهد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت محیط در حد مطلوبی قرار ندارد. در ارتباط با میزان آزمون T تک نمونه ای در هر دو محدوده مورد بحث، تفاوت بگونه ای می باشد که حتی می توان از در نظر گرفتن اختلاف مقدار محاسبه شده (۰۱/۰) نیز صرف نظر کرد. به هر حال با توجه به تفاوت های جغرافیایی و فرهنگی نسبی بین ساکنین مرکز تجاری- تاریخی دو کلانشهر اصفهان و تبریز، علت این موضوع را می توان در تفاوت های فردی وابسته به صفات اجتماعی- اقتصادی بررسی کرد. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که متغیر جنسیت و رضایت مالی شهروندان ساکن در مراکز تجاری- تاریخی در ادراک محیط آنان موثر است که در دو جامعه مورد اشاره مورد آزمون قرار گرفته و تأیید می شود. تأثیر میزان تحصیلات در ادراک محیطی ساکنین تنها در کلانشهر تبریز تأیید می شود.

---

امروزه توسعه پایدار به عنوان مفهومی بسط یافته و نهادینه شده، به چارچوب کلی و جامعی برای شناخت و تحلیل مسائل پیش روی شهرها تبدیل شده است. در این میان شهرهای کوچک به عنوان نظام های جغرافیایی، متأثر از عوامل و نیروهای فضاساز در یک فرآیند زمانی- مکانی به وجود آمده و همواره تحت تأثیر فرآیند های درونی و بیرونی(اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی) در حال تغییر و تحول اند. این شهرها به عنوان حلقه حیاتی و تفکیک ناپذیری از نظام سکونتگاهی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی و متشکل از اجزاء مرتبط به هم هستند که توسعه پایدار آنها، منجر به توسعه پایدار محلی و منطقه ای خواهد شد. لذا توسعه پایدار شهرهای کوچک، فرایندی مهم و رویکردی اساسی است که ضرورت و چارچوب اصلی مطالعه حاضر را شکل داده است. در این راستا مفهوم پایداری کالبدی در چارچوب مبحث پایداری شهرهای کوچک، بیانگر تعادل و پوپایی این سکونتگاه‌های کوچک در ارتباط با ساختارهای کالبدی- فضایی است، به طوری که متضمن پایداری سکونت­گاه در روندهای مکانی- زمانی گردد. پس می‌توان آن را فرآیندی از تغییر و تحولات، با هدف بهبود و ارتقای کمی و کیفی ساختار کالبدی این شهرها دانست. در این میان شناسایی و تقویت شاخص های پایداری کالبدی که به دنبال ارتقای کیفیت فیزیکی سکونتگاههای انسانی و محیط های زندگی و کار تمام مردم بویژه قشرهای ضعیف مردم، در مسیر رسیدن به پایداری است از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا این پژوهش با هدف شناخت و تبیین روند تحولات توسعه در ساختار کالبدی-زیرساختی شهرهای کوچک، به بسط مفهومی-کارکردی اهمیت و جایگاه شاخص های کالبدی در در پایداری شهرهای کوچک استان مازندران خواهد پرداخت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل بارومتر پایداری و رادار استفاده شده است. جامعه‌ی آماری در این تحقیق شامل شهرهای کوچک استان مازندران است. یافته های تحقیق نشان میدهد که تنها مولفه یکپارچگی کارکردی در شهرهای کوچک مورد مطالعه در شرایط پایداری متوسط قرار داشته و مولفه های کیفیت مکان و امکانات مکان از سطح پایداری ضعیفی برخوردارند. بطور کلی نتایج نشان دهنده ناپایداری کالبدی شهرهای کوچک مورد مطالعه است.

---

هدف این پژوهش ارزیابی میزان تناسب توسعه کلانشهر تبریز برا اساس اصول زیست‌پذیری شهری است. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی است که با روش تحلیلی ـ موردی و رویکرد کمی انجام گرفته است. با توجه به ماهیت داده‌ها و عدم امکان کنترل رفتار متغیرهای مؤثر در مـسئله نیز از نـوع غیرتجربـی است. در ابتدا با استفاده از استانداردهای موجود، مقادیر مطلوب و ایده‏آل هر کدام از شاخص‏های عملیاتی تدوین و مقادیر هر شاخص در هر کدام از مناطق ۱۰گانه استخراج شدند. جهت جمع‌آوری داده‏ها از روش‏های اسنادی ـ کتابخانه‌ای شامل منابع تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن و آمارنامه کلانشهر تبریز (۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵)، طرح جامع (۱۳۹۵) و تفصیلی (۱۳۹۱) شهر تبریز و همچنین توزیع پرسشنامه و مشاهدات میدانی استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های تی تک نمونه‌ای، تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA)، همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چند‌گانه و آزمون تعقیبی شفه در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. به منظور مدل‏یابی معادلات ساختاری زیست‌پذیری با استفاده از معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos مهم‏ترین متغیرهای اثرگذار توسعه (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، نهادی و زیست‌محیطی) در ارزیابی زیست‌پذیری کلانشهر تبریز بررسی شد. نتایج پژوهش حاکی از ارزیابی ضعیف گویه‌های مذکور است به طوریکه تعداد کمی در وضعیت پایدار قرار می‏گیرد و در بقیه موارد شامل شاخص‌های کالبدی، اقتصادی و زیست‌محیطی در وضعیت ناپایدار قرار دارند. نتایج این پژوهش همچنین نشان می‌دهد توسعه کلانشهر تبریز دردهه‌های اخیر متناسب با اصول زیست‌پذیری نبوده و سهم مناطق از نظر برخورداری از شاخص‌های زیست‌پذیری و پایداری یکسان نمی‌باشد.

---

بسیاری از ناهنجاری‌های رفتاری در جوامع مختلف شهری، ضمن داشتن ریشه‌های تاریخی، فرهنگی و اقتصادی از کیفیت زندگی و احساسات مرتعش از فضای زندگی تأثیر می­پذیرد، از این­رو پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین پایداری کالبدی محلات و ارتباطش با سطح پایداری اجتماعی محلات شهری بعنوان ابعادی از کیفیت زندگی می­پردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف از نوع کاربردی و علّی و از لحاظ روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی به همراه کاوش­های میدانی است. واﺣﺪ و ﻣﺒﻨﺎی ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ محلات مرکزی و هسته اولیه شهر اردبیل شامل محلات اوچدکان، طوی، گازران، عالی­قاپو، سرچشمه و پیرعبدالملک اﺳﺖ. حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران ۳۸۴ نفر برآورد گردید. جهت تجزیه­و­تحلیل اطلاعات حاصله از تحلیل­های آماری توصیفی در محیط نرم­افزار SPSS و برای تحلیل مسیر  از نرم­افزار AMOS استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد مؤلفه­های پایداری کالبدی (شامل کیفیت فرم و بافت فضایی، قابلیت دسترسی به کاربری­ها و خدمات و زیباشناختی یا فرم بصری) ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اثر را در مقایسه با سایر مؤلفه­ها و مؤلفه­های پایداری اجتماعی ﺑﺮ کیفیت زندگی محلات شهری دارند. نتایج پژوهش نشان می­دهد در محلات شش­گانه مرکزی شهر اردبیل پایداری اجتماعی زندگی ساکنین (با میانگین رضایتمندی ۱۳/۳) نسبت به پایداری کالبدی محلات مورد نظر (با میانگین رضایتمندی ۸۷/۲) وضعیت بهتری دارد. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر کیفیت کالبدی محیط محلات شهری، می­تواند به میزان قابل توجهی (تا ۵۹ درصد) رضایت از کیفیت زندگی ساکنین را پیش­بینی نماید.