---

چکیده شاخص‌های مسکن شاید مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزار در برنامه ریزی مسکن باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسائل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هر گونه برنامه-ریزی و تصمیم گیری صحیح در خصوص مسکن را تسهیل نمود. هدف این مقاله بررسی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مربوط به ازدحام جمعیت یا کمیّت مسکن، کیفیت وضع مسکن، خدمات اساسی و مالکیت و نحوه تصرف مسکن در شهرستان اهواز می‌باشد. روش تحقیق ترکیبی از روش‌های توصیفی، تحلیلی و موردی- میدانی یا موردی- ژرفانگر است. بررسی و مقایسه شاخص‌های اجتماعی مسکن در شهرستان اهواز طی سال‌های ۱۳۴۵ الی ۱۳۸۵ نشان می‌دهد که در اکثر این شاخص‌ها روند روبه رشدی (بهبودی نسبی) داشته‌اند. از این‌رو برنامه‌ریزان و مدیران مسکن باید از یک سو به اهمیت شاخص‌های اجتماعی در بهبود کیفیت مسکن توجه نموده و از سوی دیگر مساله مسکن را در ارتباط با کلیه عوامل مربوطه اعم از کمّی و کیفی مورد بررسی و امعان نظر قرار دهند، همچنین با دیدی جامع و همه‌سو نگر و به طور اساسی و جدی‌تر نقش شاخص‌های اجتماعی را در برنامه‌های توسعه مسکن لحاظ کنند.

---

پرداختن به بحث توسعه یافتگی یکی از اصلی‌ترین موضوعات مورد مطالعه علم جغرافیا است، لذا در مبانی نظری این علم مطالب فراوانی در این زمینه دیده می‌شود. به طور کلی توسعه شهری زمانی می‌تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راهکارهای مشخص را برای تأمین مطلوب نیازهای خدماتی ساکنان ارائه نماید. این امر نیازمند درک از وضع عدالت اجتماعی و فضایی توسط مدیران و برنامه ریزان شهری است. هدف از این تحقیق رتبه بندی مناطق شهر مشهد از نظر شاخص‌های خدمات شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده، که برای دست یابی به هدف تحقیق از تکنیک چند شاخصه ویکور استفاده شده است. همچنین جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از طریق بررسی‌های کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده سطوح متفاوت برخورداری مناطق سیزده گانه شهر مشهد از خدمات شهری است. به طوری که مناطق توسعه یافته و محروم هر کدام به صورت جداگانه و خوشه ای، سطح توسعه متفاوتی را به خود اختصاص داده‌اند.

---

شهرداری‌ها به عنوان یک نهاد مهم خدمات رسانی در شهرها، باید یک کنش دو جانبه ایجاد کنند و به نسبتی که خدمات رسانی می‌کنند به دنبال رضایت و کیفیت خدمات ارائه شده هم باشند.زیرا با افزایش کیفیت خدمات رضایت شهروندان بالا رفته و از این طریق اثر بخشی مدیریت شهری ارتقاء می یابد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی و سنجش کیفیت خدمات شهرداری در مناطق ۲ و ۴ شهر کرمان با مدل سروکوال می باشد.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی است. با توجه به موضوع تحقیق و منطقه مورد مطالعه روش گردآوری داده ها زمینه یابی(تحقیق پیمایشی) انتخاب شده، روش نمونه گیری تصادفی و جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد سروکوال در ۵ شاخص(عوامل ملموس ومحسوس، قابلیت اطمینان و اعتماد، پاسخگویی و مسولیت پذیری،تضمین و قابلیت اعتماد ودر نهایت همدلی و توجه) انجام گرفته است. جامعه آماری تعداد ساکنان مناطق دو و چهار شهر کرمان می باشد حجم نمونه اقتباس شده از فرمول کوکران ۳۸۴ پرسشنامه می‌باشد. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS انجام شد.نتایج تحقیق در قالب آزمون یومن ویتنی در سوال اول نشان داد که بیشترین تفاضل و شکاف در منطقه ۲ و ۴ شهر کرمان مربوط به شاخص عوامل ملموس و محسوس و سپس شاخص تضمین و قابلیت اعتبار است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن در ۵ مولفه مدل سروکوال در مناطق ۲ و ۴ شهر کرمان نشان داد که این شاخص‌ها از ارزش و اولویت یکسانی در بین شهروندان مناطق برخوردار نیستند بطوریکه در منطقه ۴ شهر کرمان شاخص همدلی و توجه با میانگین(۴,۱۸)از بیشترین اهمیت و شاخص عوامل ملموس و محسوس با میانگین(۲.۳۱)ازکمترین اهمیت برخوردار بوده،و در منطقه ۲ شهر کرمان شاخص تضمین و قابلیت اعتبار با میانگین(۳.۳۹)از بیشترین اهمیت و شاخص قابلیت اطمینان و اعتماد با میانگین(۲.۱۱)از کمترین اهمیت در بین شهروندان برخوردار بوده‌ است.

---

جنگل­های واقع در رشته کوه زاگرس به عنوان بخشی از منابع طبیعی کشور دارای کارکردها و خدمات مختلفی هستند که یکی از مهم‌ترین آنها حفظ و نگهداشت خاک است. رشد جمعیت طی دهه­های اخیر، تخریب و تشدید بهره­برداری ­بی­رویه از جنگل­ها را به دنبال داشته است و شناخت کارکردها و خدمات اکوسیستم­های جنگلی رویکردی جدید در جهت جلوگیری از تخریب و نابودی آنها محسوب می­شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پوشش جنگلی در نگهداشت خاک به عنوان یک خدمت اکوسیستمی در مقایسه با سایر انواع کاربری اراضی در سطح استان لرستان و شناسایی نواحی با عرضه بالای این خدمت اکوسیستمی انجام شده است. مدل­سازی خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک با استفاده از بسته نرم­افزاری InVEST ۳,۰ و روابط مربوطه انجام گرفت. یافته­های پژوهش نشان داد که با افزایش میزان فاکتورهای فرسایندگی باران و گرادیان طول شیب به سمت جنوب استان، حداکثر پتانسیل هدررفت خاک در بخش جنوبی استان مشاهده شد (۱۰۰۰ تن در هکتار). از طرف دیگر همپوشانی مکانی پوشش جنگلی با این مناطق بر نقش پوشش جنگلی در حفظ خاک در مناطق مستعد هدررفت خاک تاکید داشت. براساس یافته­های پژوهش پوشش جنگلی در مقایسه با سایر طبقات کاربری اراضی، بیشترین میزان نگهداشت خاک را به خود اختصاص داده است.جنگل­های واقع در رشته کوه زاگرس، وسیع­ترین منطقه جنگلی کشور با بیش از پنج میلیون هکتار وسعت، دارای کارکرد حفاظت آب و خاک بوده و یکی از مهم‌ترین خدمات این اکوسیستم، ممانعت از فرسایش خاک است. متاسفانه امروزه این اکوسیستم­های جنگلی در مواجهه با روند فزاینده دخل و تصرف­های بی­رویه ناشی از نیازهای روز افزون بهره­برداران، با تغییرات مهمی از نظر کمی و کیفی مواجه شده­اند. به نظر می­رسد آگاهی از خدمات اکوسیستم­های جنگلی تا حد زیادی از تخریب و نابودی آنها جلوگیری می­کند و تصمیم­گیری­ها را به سمت مدیریت بهینه کاربری اراضی سوق خواهد داد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پوشش جنگلی در نگهداشت خاک به عنوان یک خدمت اکوسیستمی در مقایسه با سایر انواع کاربری اراضی در سطح استان لرستان و شناسایی نواحی با عرضه بالای این خدمت اکوسیستمی انجام شده است. مدل­سازی خدمت اکوسیستمی نگهداشت خاک با استفاده از بسته نرم­افزاری InVEST ۳,۰ و روابط مربوطه انجام گرفت. یافته­های پژوهش نشان داد که با افزایش میزان فاکتورهای فرسایندگی باران و گرادیان طول شیب به سمت جنوب استان، حداکثر پتانسیل هدررفت خاک در بخش جنوبی استان مشاهده شد. از طرف دیگر همپوشانی مکانی پوشش جنگلی با این مناطق بر نقش پوشش جنگلی در حفظ خاک در مناطق مستعد هدررفت خاک تاکید داشت. براساس یافته­های پژوهش پوشش جنگلی در مقایسه با سایر طبقات کاربری اراضی، بیشترین میزان نگهداشت خاک را به خود اختصاص داده است.
 

---

از وظایف عمده­ی شهرداری­ها حل مسائل زیست محیطی و تبدیل محیط شهری به محیط سالم و قابل زیست برای ساکنان آن است. در بخش اول این پژوهش با استفاده از مدل سروکوال، کیفیت خدمات فضای سبز با استفاده از ۲۷ گزاره و در پنج بُعد بررسی شد. برای تحلیل ابعاد کیفیت خدمات از آزمون ویلکاکسون استفاده شد. با توجه به نتایج این آزمون، بین اهمیت عوامل مؤثر بر کیفیت فضای سبز از نظر شهروندان و رضایت مندی آن‌ها از این عوامل تفاوت معنی‌دار وجود دارد. بررسی نتایج نشان می­دهد کمترین میزان رضایت مربوط به کیوسک‌های مطبوعات، بوفه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، رختکن لباس ورزشی، امکانات نورپردازی، غرفه‌های ارائه محصولات فرهنگی و امنیت بوستان‌ها است. رضایت بیشتر شهروندان از این طریق قابل تامین است. در بخش دوم تحقیق، ابتدا بوستان‌های منطقه ازنظر دو جنبه ظاهر فیزیکی بوستان و عملیات نگهداری بوستان مورد ارزیابی کیفی قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش تحلیل رابطه‌ای خاکستری (GRA)، رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد که بوستان‌های ابوذر، جهاد و زمزم دارای بالاترین رتبه و بوستان­های میخک، آفتاب و جوانان دارای پایین‌ترین رتبه هستند. در بخش سوم پژوهش، چگونگی بهره­برداری شهروندان از بوستان‌های منطقه شامل انگیزه، احساس، تعداد دفعات، زمان و مدت مراجعه موردمطالعه قرار گرفت. در کنار طبیعت بودن مهم‌ترین انگیزه‌ و فراموشی مشکلات و احساس راحتی مهم‌ترین احساسات شهروندان شهروندان منطقه از مراجعه به بوستان‌ها است. از طرف دیگر احساس تعلق به خود و آزادی کمترین درصد از احساسات شهروندان را به خود اختصاص داده است.

---

   از آنجا که وجود گردشگران می­تواند موجب درآمدزایی برای مردم یک شهر یا کشور شود، سیاست توسعه گردشگری در سطح شهری و کشوری مورد توجه سیاست­گذاران است. دفاتر خدماتی گردشگری معمولاً در این ‌باره نقش مهمی ایفا کرده و این پژوهش با هدف بررسی نقش این دفاتر بر توسعه گردشگری کلانشهر تبریز انجام شد. لذا، تحقیق حاضر از منظر هدف از نوع کاربردی، به لحاظ ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد کمی و برای جمع­آوری داده­ها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده گردید. قلمرو مکانی پژوهش کلانشهر تبریز است. جامعه آماری نیز شامل ۱۴۶۴ نفر از کارمندان بیمه ‌شده آژانس‌های خدمات مسافرتی دارای مجوز از شهرداری تبریز بوده که در ۱۲۲ آژانس مسافرتی مشغول فعالیت بودند می­باشد. برای تعیین حجم نمونه، از فرمول کوکران استفاده گردید که ۳۰۴ نفر با روش تصادفی ساده به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ها و اطلاعات از آزمون همبستگی اسپیرمن و معادلات ساختاری در نرم افزار pls استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد، بین شاخص‌های تعداد آژانس­های مسافرتی در کلانشهر تبریز، عملکرد کارکنان دفاتر خدمات مسافرتی، دانش و مهارت کارکنان دفاتر خدمات مسافرتی، توانمندسازی کارکنان دفاتر خدمات مسافرتی، استفاده از فناوری اطلاعات دفاتر خدمات مسافرتی و جذب گردشگر در سطح آلفای ۰۱/۰ رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این عوامل تأثیر مثبتی و غیر قابل انکاری در جذب گردشگر توسط دفاتر مسافرتی در محدوده مورد مطالعه دارند. همینطور، از نظر تأثیرگذاری بر جذب گردشگر در محدوده جغرافیایی مورد مطالعه، عملکرد کارکنان دفاتر با میزان بتای ۲۶۹/۰، دانش و مهارت کارکنان دفاتر با بتای ۱۲۱/۰، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با بتای ۷۰۱/۰ اثرات مثبتی و چشمگیری در جذب گردشگر در کلانشهر تبریز دارند.