---

زمین­اسطوره­شناسی مطالعه علمی سنت­های شفاهی فرهنگ­های عصر باستان برای توضیح برخی پدیده­های اسرارآمیز و شناخت رخدادهای زمین­شناسی همچون آتشفشانها، زمین­لرزه­ها، ابرسیلابها، تغییرات آب­و­هوایی و غیره است. زمین­شناسی نیز در تلاش برای شناخت برخی از رخدادهای کاتاستروفیک گذشته از طریق تفسیر اسطوره­ها است که تنها و مهمترین سند تاریخ بشری عصر باستان است. هدف این پژوهش تحلیل زمین­اسطوره زیرآب رفتن استقرارگاههای واقع در دشت مریوان در عهد باستان به دلیل عقوبت گناهان و ایجاد دریاچه زریبار است. زمین­افسانه­ای که شبیه به توفان نوح در کتاب مقدس اما در مقیاس کوچک و محلی است. روایت­های اسطوره­ای توفان نوح در اساطیر سامی، «اوت-نپیشتیم» در اساطیر بابلی، توفان دوکالیون در اساطیر یونانی، ورجمکرد در اسطوره­های ایرانی و غیره حاکی از فراگیر بودن روایت توفان در سطح جهان دارد. جهان شمولی این روایت حاکی از رخداد زمین­شناختی بزرگ در سطح جهان در یک مقطع زمانی یکسان است. احتمالا توفان به دلیل بارشهای زیاد هولوسن میانی در بیشتر مناطق دنیا رخ­داده و سبب بالاآمدن آب دریا­ها، دریاچه­ها و رودخانه­ها، بویژه درخاورمیانه با داشتن استقرارگاههای پرتراکم جمعیتی شده است. دریاچه زریبار داخل چاله­ گرابنی مریوان تحت تاثیر حرکات تراکششی دو گسل زاگرس و چناره و گسلهای ریدل حاصله از آنها احتمالا در پلیو-پلئیستوسن بوجود آمده است و بیش از ۸۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. احتمالا با افزایش بارشها در هولوسن میانی وسعت دریاچه به بیش از ۶۰ کیلومتر مربع می­رسیده و استقرارگاههای واقع در دشت مریوان را زیر آب برده است. مطالعات دیرینه­اقلیم متعدد نیز از افزایش بارشها در این مقطع حکایت داشته و اسطوره را توجیه می­نماید. این اسطوره می­تواند به عنوان هشداری برای وضعیت کنونی دشت مریوان باشد که بخش زیادی از آن را ساختمانهای مسکونی در بر گرفته است. نتایج نهایی نشان می­دهد که زمین­اسطوره­های محلی روایت­های علمی ارزشمندی از شرایط دیرینه­زمین در دوران باستان بوده و می­تواند به مثابه پیش­فرضهای قوی برای مطالعات دیرینه­زیستی جوامع انسانی ملاحظه شوند.