---

بوم شناسی سیمای سرزمین رویکردی مهم برای مطالعه و بررسی روند تغییرات پایداری اکولوژیک فضاهای سبز در مقیاس شهری می­باشد. هدف از این مطالعه کاربرد علم بوم شناسی سیمای سرزمین و ترکیب روش تحلیل گرادیان و متریک­های سیمای سرزمین، جهت ارزیابی میزان پایداری فضاهای سبز شهری در شهر سبزوار است. مطالعه از نوع کاربردی و روش تحلیل توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعه همبستگی انجام شده است. بدین منظور فضاهای سبز در محدوده مورد مطالعه با استفاده از عکس هوایی و تصاویر ماهواره­ای به روش طبقه­بندی نظارت نشده(الگوریتم K-Means) استخراج و تفکیک شدند. تحلیل سنجه های سیمای سرزمین در نرم افزار FRAGSTATS انجام شد و نقشه فضایی هر سنجه در فضای سامانه Arc GIS تهیه گردید و در نهایت، پس از تلفیق نقشه فضایی متریک ها، نقشه پایداری تهیه گردید. برای انجام تحلیل تغییرات پایداری از تحلیل گرادیان با استفاده از دو ترانسکت و پنجره متحرک در دو جهت شمال-جنوب و شرق- غرب استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، پایداری در بخش درونی و مرکزی شهر بیشتر است و با حرکت از مرکز به حاشیه از پایداری کاسته می­شود. نتایج حاصل از همبستگی متریک­ها و پایداری اکولوژیک نشان داد که متریک حاشیه کل(TE) با ضریب (۰,۹۷) بیشترین میزان همبستگی و متریک ارتباط و پیوستگی(MESH) با ضریب (۰,۰۵) کمترین میزان همبستگی با پایداری اکولوژیک را برخوردارند. دلیل تاثیر بیشتر حاشیه به دلیل شکل و فرم فضاهای سبز شهری است که به طور عمده به شکل خطی و مطابق با شبکه معابر توسعه یافته اند. با اینحال فضاهای سبز از کمترین میزان پیوستگی برخوردارند، که این امر لزوم برنامه ریزی و طراحی شبکه های اکولوژیک سبز را افزایش می دهد.  

---

فعالیت­های بشر اغلب تأثیرات ناسازگاری بر سیماهای سرزمین و اکوسیستم­ها می­گذارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات کاربری اراضی بر اساس تجزیه و تحلیل متریک­های سیمای سرزمین با استفاده از سنجش از دور و GIS در شهرستان میاندوآب انجام شد. به همین منظور ابتدا تصاویر اسپات و سنتینل با قدرت تفکیک ۱۰ متر مربوط به سال­های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۷ تهیه گردید و پس از انجام پیش‌پردازش و تصحیحات رادیومتریک در محیط نرم‌افزار ENVI ۵,۱ با استفاده از الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی اقدام به طبقه‌بندی تصاویر گردید. لازم به ذکر است با استفاده از این الگوریتم ۷ کلاس (پهنه­های آبی، شوره‌زار، مراتع، اراضی باغی، کشاورزی، بایر و انسان ساخت) استخراج شدند؛ و در نهایت پس از صحت‌سنجی نتایج به دست آمده تغییرات به وجود آمده محاسبه گشته و با استفاده از نرم­افزار FRAGSTAT، متریک­های سیمای سرزمین در جهت کمی­سازی تغییرات ساختاری محاسبه شد. تحلیل نتایج نشان داد که در بازه ۱۲ سال اراضی انسان ساخت (km^۲ ۳۷/۲۸) و باغات (km^۲ ۶۱/۱۴۳) به همراه شوره‌زارها (km^۲ ۵۳/۲) در منطقه مورد مطالعه افزایش داشته و سایر کاربری‌ها کاهش را دارند و متریک CA نیز همین تغییرات را نشان می­دهد. بررسی متریک تعداد لکه نیز نشان داد که کاربری‌های موجود در شهرستان در حالت ناپایدار می­باشند بطوریکه اراضی باغی از ۱۶۱۱ لکه در سال ۲۰۰۵ به ۴۹۱۲ لکه در سال ۲۰۱۷ افزایش داشته است سایر کاربری­ها نیز افزایش مشابهی داشته­اند. با مقایسه و بررسی یافته­ها و متریک­های بدست آمده می­توان گفت که وضعیت ساختار سیمای سرزمین شهرستان میاندوآب در شرایط فعلی، به دلیل تخریب و استفاده نادرست از منابع به صورت اختلالی بوده و بیانگر روند توسعه تخریب در این منطقه می­باشد. یافته‌های این تحقیق بر لزوم توجه بیشتر به بهره‌برداری پایدار از سرزمین و جلوگیری از تخریب آن در این شهرستان تأکید دارد.