غلام حسن جعفری، فروزان ناصری،
دوره ۲۴، شماره ۸۷ - ( ۸-۱۴۰۳ )
چکیده
آثار و شواهد طبیعی دال بر این است که شرایط اقلیمی گذشته نمیتوانسته همانند شرایط کنونی باشد؛ بسیاری از فرم سطوح ارضی با فرایندهای کنونی قابل توجیه نیست و منشأ آنها به شرایط اقلیمی متفاوت از اقلیم کنونی نسبت داده میشود. اشکال کارستی در ضمن وابستگی به اقلیم کنونی ولی با توجه به متأثر بودن از دما و آب و تغییرات آنها در طی کواترنری، معمولاً اشکالی پالمسیست یا چند نگارهاند. بهمنظور بررسی دقیق تغییرات مرزی اشکال کارستی در طی کواترنری، با استناد به متون کتابخانهای و منابع اسنادی نقشههای زمینشناسی ۱:۵۰۰۰۰، نقشه ارتفاعی رقومی ۳۰*۳۰، پایگاه دادههای اسفزاری ۴۹ ساله، تصاویر ماهوارهای و نقشههای توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰ دادههای موردنیاز برای تجزیهوتحلیل اثر عوامل دمایی-بارشی بر عوارض کارستی زاگرس (دولین، تنگ، کانیون، دشت آهکی، هوم، غار و چشمه) جمعآوری شد. دادههای اولیه به کمک نرمافزارهایی همچون Arc GIS، Mapper Global، MATLAB و Excel مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. درصد زیادی از اشکال کارستی زاگرس در دمای ۴- تا ۱ درجه و بارش ۱۰۱۷ تا ۱۲۶۵ میلیمتر (شرایط مساعد) و دمای ۹- تا ۴- درجه سانتیگراد و بارش ۱۲۶۵ تا ۱۵۱۳ میلیمتر (شرایط بسیار مساعد) کواترنری شکلگرفتهاند. در شرایط کنونی با توجه به تغییرات دما و بارش و قرارگیری آنها در شرایط مساعد با دما ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد و بارش ۵۸۳ تا ۷۲۶ میلیمتر و شرایط متوسط با دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد و بارش ۴۴۰ تا ۵۸۳ میلیمتر متحول میشوند. درصد کمتری از اشکال در طبقه شرایط بسیار مساعد نسبت به طبقه شرایط مساعد قرار دارند که ناشی از این است که دمای بسیار پایین و هوای سرد مانع از توسعه کارست شده است؛ تراکم اشکال کارستی در دمای ۹- تا ۴- درجه سانتیگراد و بارش ۱۲۶۵ تا ۱۵۱۳ میلیمتر کم شده است.