محمدرضا جعفری، جعفر رضایی،
دوره ۲۴، شماره ۸۷ - ( ۸-۱۴۰۳ )
چکیده
از اجرای پروژههای پخش سیلاب در ایران حدود ۲۵ سال میگذرد، ولی دقیقاً مشخص نیست اجرای آنها تا چه حد در پویایی فرآیندهای دینامیکی عرصه پخش مؤثر بوده است؟ همچنین از نظر اقتصادی اجرای این پروژهها مقرون به صرفه هست؟ لذا در این تحقیق با نمونه قرار دادن پروژه پخش سیلاب دهلران، ابتدا اثرات این پروژه را از نظر کنترل سیلاب، تغذیه مصنوعی سفره آب زیرزمینی، نفوذپذیری، احیای پوشش گیاهی و سطح اراضی کشاورزی بررسی شد. سپس بهمنظور ارزیابی شاخصهای اقتصای پروژه نیز، هزینههای احداث سیستم پخش سیلاب شامل هزینههای مطالعات و طراحیها، خاکبرداری و خاکریزی، سنگ و سیمان، تورهای فلزی، نهالکاری، دستمزدها، اجارهها و سایر هزینههای متفرقه در طی سالهای اجرای پروژه (۱۳۷۵ و ۱۳۷۷) برآورد گردید. همچنین هزینههای نگهداری و مرمت سالانه با توجه به حجم عملیات انجام شده در هر سال نیز محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان داد بعد از اجرای پروژه پخش سیلاب، الگوی جریان به شکل یک شبکۀ تحت کنترل در‌آمده است. از کل حجم روانآب محدوده دشت (۶/۱۶ میلیون مترمکعب)، ۱/۹ میلیون مترمکعب آن کنترل و نفوذ یافته، کاهش نفوذپذیری از ۹۵/۱۷سانتیمتر در ساعت به ۵۷/۱۳ سانتیمتر در ساعت، افزایش سطح زیر کشت از ۷۷۷۲ هکتار به ۱۰۱۸۲ هکتار و میزان تولید علوفه مرتعی از ۵۰ کیلوگرم در هکتار به ۱۵۹ کیلوگرم در هکتار رسیده است. از نظر اقتصادی نیز ارزش افزوده حاصل از سیلاب تزریق شده برابر۱۴۶۰۰۰۰۰ هزار ریال، ارزش افزوده علوفه تولیدی برابر ۱۳۵۳۹۵۸۶۰۸ هزار ریال و ارزش افزوده بخش کشاورزی برابر ۶۵۷۰۵۰۲۵۳ هزار ریال برآورد شد. بر اساس شاخصهای ارزیابی اقتصادی (NPV، ROR و B/C) که بهترتیب برابر ۱۳۹۸۶۰۹۴۲۴ هزار ریال، ۳۸/۰ و ۸۷/۲ برآورد شد. بنابراین پروژه پخش سیلاب دارای سودآوری قابل توجهی بوده و از نظر اقتصادی توجیهپذیر است
(2).jpg)
