---

مقدمه
آثار تغییر اقلیم بر گردشگری موضوع بسیاری از تحقیقات اخیر را به خود اختصاص داده است. به ­گونه­ای ­که محققان بر آنند که به بررسی رابطۀ متقابل گردشگری و تغییر آب و هوا پرداخته و اتخاذ استراتژی­های پاسخ به تغییر اقلیم از طرف ذینفعان گردشگری را بیشتر مورد تفحص قرار دهند. با هدف ارزیابی تغییرات آسایش حرارتی و اقلیم گردشگری ایران، داده­های روزانۀ بیشینه و کمینۀ دما، سرعت باد و رطوبت نسبی۹۱ ایستگاه سینوپتیک طی دورۀ ۳۰ ساله (۲۰۱۷-۱۹۸۷) از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از اعتبارسنجی مدل مقیاس کاهی آماری تبدیل تابع توزیع تجمعی[۱]، با داده­های روزانۀ پایگاه ERA۵[۲] ؛ از برونداد شبیه­سازی شدۀ روزانۀ مدل­های GFDL_ESM۲G  و CanESM۲ تحت سناریوهای ۶/۲ و ۵/۴ و ۵/۸ استفاده و آسایش حرارتی توسط شاخص PET[۳] در افق­های (۲۰۴۰_ ۲۰۲۱) و (۲۰۶۰_ ۲۰۴۱) محاسبه و در مقیاس زمانی ده روزه طبقه­بندی شد. چشم­انداز آتی حاکی از افزایش ۸۳/۰ درصدی ایستگاه­های با مطلوبیت آسایشی نسبت به دورۀ مشاهداتی است. بیشترین درصد ایستگاه­ها با آستانۀ مطلوبیت آسایشی در دهه­های ۲۴ و ۲۵ام و کمترین آنها در دهه­های یکم تا پنجم و ۳۴ تا ۳۶ ام سال بوده و در شمال­شرق ایران بیشترین کاهش PET و در شمال­غرب بیشترین افزایش پیش­نگری می­شود. نتایج تحقیق بیانگر افزایش PET (حداقل ۰۶/۰ و حداکثر ۵۶/۱ درصدی) ایستگاه­های کشور است و این نتایج بیشتر تحت تاثیر افزایش دمای میانگین در دوره­های آتی قرار دارد.
مواد و روش­ها
از متغیرهای روزانه حداکثر و حداقل دما، سرعت باد و رطوبت نسبی ایستگاه­های سینوپتیک و پایگاه داده ERA۵ در یک دورۀ ۳۰ ساله (۱۹۸۷-۲۰۱۷) و داده­های GCMs برای شبیه سازی PET از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۶۰ استفاده شد. مدل ریزمقیاس­نمایی CDFt با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون­های کولموگروف-اسمیرنوف و RMSE  اعتبارسنجی شد. در اغلب سری­های زمانی آب و هوایی تغییرات ناگهانی وجود دارد که تشخیص آنها و نیز بررسی همگنی داده­های ایستگاهی با استفاده از بسته نرم افزاری RhtestV۴ که بر اساس آزمون­های  T و [۴]F ، ارزیابی می­شود، انجام شد و بازسازی داده های مفقوده با استفاده از روش نزدیکترین همسایه متوالی[۵] k  انجام شد. سپس فرآیند تحقیق به شرح زیر ادامه یافت:
الف) متغیرهای حداکثر و حداقل دما، رطوبت نسبی و سرعت باد با روش مقیاس کاهی آماری CDFt شبیه­سازی شد. CDFt را می­توان با ارائه توابع توزیع تجمعی (CDFs) به عنوان رویکردی در روش نگاشت چندکی[۶] در نظر گرفت. با فرض اینکه داده­های ERA۵ به عنوان نمایندۀ توزیع تجمعی متغیرهای آب و هوای محلی به عنوان پیش­نگری کننده­ها عمل کنند و به متغیرهای مذکور در ایستگاه­های مورد نظر تبدیل شوند. در این مطالعه از بستۀ نرم­افزاری CDFt ، در محیط R استفاده شده است. اعتبارداده­های شبیه­سازی شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون[۷] ، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف[۸] و خطای جزر میانگین مربعات[۹] انجام شد.
ب) با استفاده از داده­های ایستگاهی و داده­های مقیاس کاهی شدۀ مدل­های گردش کلی ( CanESM۲و  GFDL_ESM۲G) آسایش حرارتی بر اساس شاخص PET ، توسط مدل RayMan محاسبه شد. این مدل قادر به محاسبه تأثیر شار تابش موج کوتاه و بلند بر بدن انسان است که در مدل تعادل انرژی انسان مورد نیاز است.
نتایج و بحث
پس از اطمینان از اینکه مدل CDFt، عملکرد خوبی در مقیاس­ کاهی متغیرهای آب و هوایی به کار رفته در محاسبه آسایش حرارتی در منطقه مورد مطالعه نشان داد، این نتیجه حاصل شد که با استفاده از این مدل می­توان آسایش حرارتی آینده منطقه را تحت شرایط تغییراقلیم پیش­­نگری کرد. سپس دوره تاریخی مدل­های CanESM۲ و GFDL_ESM۲G برای نشان دادن مقایسه بین PET مشاهداتی و شبیه­سازی شده، استفاده شد. نتایج صحت سنجی آسایش حرارتی به دست آمده بر اساس مقادیر شبیه­سازی شدۀ دوره تاریخی در مقایسه با مقادیر مشاهداتی به شرح زیر است: بین سری­های زمانی PET مشاهداتی و PET دوره تاریخی مدل­های GCM همبستگی بالا و رابطه خطی و مثبت وجود دارد. با توجه به نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف ، مقادیر شبیه­سازی شده تمام سری های زمانی PET تناسب توزیع آماری خوبی با آسایش حرارتی حاصل از داده­های ایستگاهی در سطح معنی داری ۰۱/۰ نشان داد. مقدار محاسبه شده آزمون RMSE برای PET نشان دهنده عملکرد بالای روش مقیاس کاهی مذکور در شبیه­سازی دوره­های تاریخی مدل­های GCM است. نتایج نشان داد که مدل CanESM۲ با اختلاف جزئی، عملکرد بهتری نسبت به مدل GFDL_ESM۲G دارد. تغییرات فزاینده دمای معادل فیزیولوژیکی در عرض­های جغرافیایی بالاتر و در نقاط مرتفع مانند البرز و زاگرس رخ داده است. همچنین تغییرات کاهش PET در عرض­های جغرافیایی کم و بخش­های مرکزی ایران مشاهده می شود. بنابراین ، انتظار می رود که مناطق بیشتری از ایران در آینده در آستانه مطلوب آسایش حرارتی قرار بگیرند. یافته­ها نشان داد که در قالب دهه­های سال بیشترین مطلوبیت آسایشی کشور در دهه­های ۲۴ و ۲۵ ام است و صرف­نظر از نوع مدل به سمت Rcp۴,۵ و Rcp۸,۵ و دوره ۲۰۴۱ تا ۲۰۶۰ ، افزایش دمای معادل فیزیولوژیکی ادامه می­یابد. همچنین طول دهه­های آسایشی نیز در دوره­های آتی رو به افزایش است.
نتیجه­ گیری
این مطالعه به منظور ایجاد زیرساخت­های مناسب برای گردشگری در دوره­های آینده از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۶۰ انجام شده است. برای این منظور، اقلیم آسایشی ایران با داده­های GCMs پیش­­نگری شده است. در حال حاضر، بیشتر مناطق ایران در محدوده تنش خفیف تا شدید سرما هستند. پیش­نگری می­شود که بخش­های وسیع­تری از منطقۀ مورد مطالعه در آینده از شرایط مطلوب آسایشی برخوردار باشند. همچنین، تعداد دهه­های آسایشی مطلوب در مقایسه با دورۀ مشاهداتی افزایش می­یابد. نتایج مطالعۀ آسایش حرارتی نشان داد که شرایط تنش سرد ملایم تا شدید در بیش از نیمی از این کشور در دهه­های مختلف سال پیش­نگری می­شود. بنابراین در آینده فرصت­ها و محدودیت­هایی ایجاد می­کند که مستلزم برنامه­ریزی و استراتژی­های طولانی مدت در این زمینه است.