TY - JOUR JF - geospace JO - جغرافیایی VL - 16 IS - 53 PY - 2016 Y1 - 2016/5/01 TI - TT - پدیده «برف دریاچه‌ای» و نقش آن در رخداد برف‌های سنگین کرانه جنوب‌غربی دریای خزر N2 - در این مطالعه برای اولین‌ بار عوامل موثر در پیدایش پدیده برف دریاچه‌ای ‌و اثر آن بر رخداد برف‌های سنگین در حاشیه‌ی جنوب‌غربی دریای خزر طی سال‌های 2012‌-‌1982 مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از آمارهای بارش روزانه و ارتفاع برف، مجموعاً 7 موج بارش برف سنگین شناسایی و به کمک داده‌های مرکز ملی پیش‌بینی محیطی آمریکا (NCEP/NCAR)، میادین فشار، دما، ارتفاع ژئوپتانسیلی، مولفه‌های مداری باد و مولفه نصف‌النهاری باد مطالعه شدند. برای اثبات اثر دریای خزر روی سامانه‌های عبوری، شارهای سطحی شامل شار گرمای نهان‌، شار گرمای محسوس، دمای هوای 2 متری‌، میدان باد 10 متری و داده‌های روزانه‌ی دمای سطح آب (SST) دریای خزر، استخراج و نقشه‌های مربوط به ‌آن‌ها و همچنین تفاضل دمای آب‌وهوای مجاور، طی دوره‌ی بارش برف رسم و تبیین گردید. نتایج نشان می‌دهند در تمامی موارد زبانه‌ی توده‌ی هوای پرفشار با منشا‌‌های مختلف که دارای ‌هسته قوی و سرد می‌باشند در لایه‌های زیرین وردسپهر از روی سطح خزر عبور کرده و به سواحل جنوب‌غربی خزر وارد می‌شوند. ‌علاوه بر سازوکار میان مقیاس و دینامیک حاکم ‌بر ساختار سامانه‌های ذکر شده، ‌دمای سطح دریا (SST) و به تبع آن میزان شارهای سطحی (شار گرمای نهان و شار رطوبت) مبادله شده بین سطح آب ‌و توده‌ی هوای عبوری، نقش تعیین کننده‌ای در شدت بارش برف ایفا می‌کند. همچنین طول مسیر پیمایش توده‌ی هوا از روی پهنه‌ی آبی و منشای توده هوای سطحی نیز روی مقادیر کمی بارش موثر می‌باشند. در برخی موارد، ‌شکل‌گیری الگوی بندال در لایه‌های میانی وردسپهر ‌موجب بندآیی سامانه‌ی بارشی، تداوم انتقال شارهای سطحی و ماندگاری چندین روزه‌ی بارش برف در منطقه می‌گردد. SP - 229 EP - 251 AD - UR - http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2358-fa.html ER -