RT - Journal Article T1 - The estimation of reference Evapotranspiration in Tabriz and Ardebil, by Principal Component Analysis (PCA) JF - geospace YR - 2019 JO - geospace VO - 19 IS - 65 UR - http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2786-fa.html SP - 215 EP - 232 K1 - Principle Component Analysis K1 - Tabriz and Ardebil station K1 - Modeling K1 - Reference evapotranspiration. AB - چکیده: برآورد نیاز آبی گیاهان یکی از مهم‌ترین نیازهای بخش کشاورزی محسوب می‌شود که می‌تواند نقش مهمی در استفاده صحیح از منابع آب کشور ایفا کند. اولین گام در محاسبه نیاز آبی گیاهان، برآورد تبخیر و تعرق بالقوه می‎باشد. با توجه به اینکه برآورد تبخیر و تعرق بالقوه نیاز به فراسنج‌های متعدد هواشناسی دارد، هدف این تحقیق بدست آوردن روابط ساده‌تر با استفاده از روش تحلیل مؤلفه­های اصلی برای محاسبه تبخیر و تعرق در دو ایستگاه اردبیل و تبریز می­باشد. برای این منظور در ابتدا از فراسنج­های دما (بیشینه، متوسط وکمینه)، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، بارش و سرعت باد در مقیاس روزانه و در فاصله سال‌های 1962-2015 برای تبریز و 1992- 2015 برای اردبیل استفاده گردید. نتایج تحلیل مؤلفه­های اصلی این تعداد فراسنج را برای ایستگاه­های تبریز و اردبیل به ترتیب به دو و سه مؤلفه تقلیل داد. این مؤلفه­ها در تبریز حدود 78 درصد از تغییرات فراسنج‌های ورودی و در اردبیل 83 درصد را توجیه می­کنند. با استفاده از این مؤلفه ها، معادله­های جدیدی برای محاسبه تبخیر و تعرق بالقوه بدست آمد. نتایج مدل­سازی تبخیر و تعرق نشان داد مقدار ضریب تبیین در مدل­های خطی چندگانه بدست آمده بین مؤلفه­های اصلی (PC) و تبخیر و تعرق روزانه برای ایستگاه تبریز در دوره واسنجی و صحت سنجی به ترتیب برابر 53/0 و 69/0 و برای اردبیل 71/0 و 73/0 می­باشد. همچنین مقادیر ضریب نش نیز برای ایستگاه تبریز 61/0 و 61/0 و برای اردبیل 71/0 و 73/0 می­باشد که نشان دهنده کارایی مناسب مدل­های بدست آمده است. همچنین نتایج نشان داد که تبخیر و تعرق در تبریز به شدت تابع تغییرات فراسنج دما، رطوبت نسبی و ساعات آفتابی و در اردبیل به شدت تابع فراسنج دما می­باشد. LA eng UL http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2786-fa.html M3 ER -