[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
DOI::
OPEN ACCESS::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
آمار نشریه
مقالات منتشر شده: 604
نرخ پذیرش: 21.2
نرخ رد: 78.8
میانگین داوری: 307 روز
میانگین انتشار: 630 روز
..
آمار عمومی نشریه
آمار عمومی نشریه
..
تعداد دورها                          23
تعداد شماره‌ها 83
 تعداد مقالات 4001
 تعداد مشاهده مقاله 11748252
 تعداد مقالات ارسال شده در یکسال اخیر 3230
 تعداد مقالات پذیرفته شده  637
 درصد پذیرش 30
 زمان پذیرش (روز) 120
 تعداد پایگاه های نمایه شده 9
 h.index 3
میانگین بازه زمانی فرایند داوری 30
:: دوره 19، شماره 67 - ( 9-1398 ) ::
جلد 19 شماره 67 صفحات 42-29 برگشت به فهرست نسخه ها
برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل ایستگاه‌های سینوپتیک کرمانشاه با استفاده از مدل برنامه نویس ژنتیکی
علی حقی زاده* 1، وحید بیات2 ، آزاده ارشیا3
1- گروه مهندسی آبخیزداری،دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان. (نویسنده مسئول).
2- کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان.
3- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان.
چکیده:   (4720 مشاهده)

مقدمه: در علم آبیاری، برآورد دقیق نیاز آبی گیاهان زراعی و محصولات باغی از پایه‌ای‌ترین رکن طراحی  و محاسبات مهندسی به شمار می­رود(اسلامی و قهرمان 1392).مشاهدات مربوط به تبخیر از طریق تشتک‌ها همواره همراه با دقت قابل‌قبول نبوده و همین‌طور شبکه متراکمی از ایستگاه‌های تبخیر سنجی نیز در دست رس نیست و از طرفی استفاده از روش‌های مستقیم مستلزم صرف هزینه و وقت زیاد می‌باشد، لذا توسعه یک رویکرد جایگزین برای تخمین میزان تبخیر بر مبنای متغیرهای هواشناسی باقابلیت اندازه‌گیری و تخمین راحت‌تر ضروری به نظر می‌رسد. بدین منظور برای برآورد تبخیر و تعرق مرجع، استفاده از مدل‌های ریاضی با اندازه‌گیری‌های پارامترهای هواشناسی به‌عنوان متغیرهای مستقل اجتناب‌ناپذیر خواهد بود(اسلامی و قهرمان، 1392). محمد رضا پور و همکاران(1394) مدل‌سازی تبخیر- تعرق پتانسیل ماهانه با استفاده از برنامه‌ریزی ژنتیک در استان سیستان و بلوچستان تدوین کردند. بدین منظور، میزان تبخیر- تعرق مرجع در مقیاس ماهانه با استفاده از روش پنمن- مانتیث و بر اساس داده‌های هواشناسی از قبیل میانگین دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، سرعت باد و مقدار بارش برای یک دوره  40ساله در ایستگاه‌های زابل، ایرانشهر، چابهار و زاهدان محاسبه‌شده و در 16 الگوی زمانی تأخیری جداگانه مرتب شد. سپس به مدل‌سازی مقادیر تبخیر- تعرق ماهانه بر اساس برنامه‌ریزی ژنتیک با استفاده از نرم‌افزار GeneXproTools برای توسعه و اجرای مدل‌های مبتنی بر برنامه‌ریزی ژنتیک استفاده شد. هدف از این پژوهش ارائه یک مدل ساده و درعین‌حال کاربردی و دقیق جهت محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل می‌باشد تا با استفاده از آن و عناصر اقلیمی موثر در تبخیر، میزان تبخیر صورت گرفته از سطوح محاسبه شود.

مواد و روش ها: استان کرمانشاه ، 5/1 در صد از کل مساحت کشور را در برگرفته است. این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان‌های ایلام و لرستان و از شرق به استان همدان محدودشده است.در این تحقیق به جهت اهمیت فصل رویش و نیاز آبی برای رشد و نمو محصولات زراعی و مرتعی به‌منظور برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل در ایستگاه‌های منتخب منطقه ، مجموع ماه‏های سال طی دوره آماری  1391-1374 در نظر گرفته شد. در این مطالعه جهت تعیین شاخص‌های خشکی و تبخیر و تعرق، از مدل GEP  استفاده‌شده است. ایستگاه‌های منطقه ازنظر آماری موردبررسی قرار گرفت و از بین آن‌ها 5 ایستگاه در محدوده استان کرمانشاه  انتخاب شد. سپس داده‌های آماری به لحاظ کمی و کیفی به‌وسیله آزمون ران تست در Excel و SPSS مورد تجزیه و ارزیابی قرار گرفت و در ادامه جهت تعیین فصول خشک و نیمه‌خشک و فصولی که برای رویش و کشت و کار مناسب می‌باشد، از مدل و نرم‌افزار GEP  استفاده و میزان صحت داده‌های برآورد شده مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت نقشه پهنه‌بندی میزان تبخیر و تعرق پتانسیل استان تهیه گردید.

نتایج و بحث: عوامل مهم تأثیرگذار در میزان کسری اشباع شامل دما ، باد و رطوبت نسبی می­باشند به‌طوری‌که افزایش دما و سرعت باد بر میزان کسری اشباع افزوده ، افزایش تبخیر را در پی دارد و افزایش رطوبت  نسبی به‌عکس کاهش مقدار کسری اشباع و درنتیجه کاهش شدت تبخیر را به دنبال خواهد داشت لذا در این تحقیق به‌منظور برآورد تبخیر پتانسیل با استفاده از مدل GEP چهار عامل دما ، سرعت باد ، رطوبت نسبی و کسری اشباع به‌عنوان متغیرهای مستقل و ورودی مدل بکار گرفته‌شده و تبخیر از تشتک نیز به‌عنوان متغیر وابسته و به‌منظور برازش و ارزیابی کارایی مدل به آن وارد گردید. در بررسی مقادیر محاسبه شده مشاهده می­شود که مقادیر تبخیر برآورد شده توسط مدل GEP در حد قابل‌قبولی به مقادیر تبخیر اندازه‌گیری شده از طریق تشتک تبخیر نزدیک بوده و همبستگی بسیار بالایی را نشان می­دهد(r= 0/98) که این امر خود نشان‌دهنده کارایی بالای مدل GEP در برآورد میزان تبخیر و تعرق پتانسیل در استان کرمانشاه می‌باشد. در تحقیق حاضر از بین روش‌های میانیابی زمین‌آماری از روشIWD استفاده‌شده است به‌طوری‌که پس از محاسبه میزان تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده از مدل GEP و تعمیم مقادیر حاصله به سطح  با استفاده از نرم‌افزار ArcGis نقشه پهنه‌بندی تبخیر و تعرق استان کرمانشاه بر اساس مقادیر برآورد شده و مشاهده‌ای ترسیم گردید.بررسی نقشه‌های پهنه‌بندی نشان می­دهد که نتایج حاصل از مدل GEP با میزان ثبت‌شده از تشتک تبخیر دارای اختلاف بسیار اندک بوده و در هردو بیشترین تبخیر مربوط به شهرستان‌های غربی  و جنوب غربی تا حوالی مرکز و کمترین آن مربوط به شهرستان‌های شرق و شمال شرق استان می­باشد.

نتیجه گیری:در این تحقیق به‌منظور برآورد میزان تبخیر و تعرق  پتانسیل از مدل GEP که مدلی مبتنی بر الگوریتم ژنتیک است استفاده شد ، نتایج نشان داد که بین داده­های به‌دست‌آمده از مدل و تشتک تبخیر قرابت زیادی وجود دارد . عدم وجود امکانات کافی ازجمله تشتک جهت ثبت میزان تبخیر پتانسیل و ناکافی و ناقص بودن آمار موجود در اکثر نقاط کشور اهمیت و جایگاه روش‌ها و مدل‌های مختلفی که بر اساس فاکتورهای مؤثر بر تبخیر و تعرق پتانسیل بتوانند مقدار آن را با ضریب بالایی از اطمینان برآورد کنند بیش‌ازپیش آشکار می­سازد. در این تحقیق نشان داده شد که مدل GEP مدلی کارآمد جهت برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل در سطح استان کرمانشاه می­باشد و همچنین از آن می­توان با اطمینان بالایی جهت بازسازی آمارهای ناقص و اصلاح داده‌های پرت در سطح این استان استفاده نمود . تحلیل نقشه­های پهنه­بندی میزان تبخیر و تعرق پتانسیل بر اساس اندازه­گیری از تشتک تبخیر و مدل GEP نشان می­دهد که هر چه از سمت شرق به غرب و از شمال به جنوب حرکت کنیم بر میزان تبخیر افزوده می­گردد .نتیجه بسیار مهمی که از مقایسه میزان بارش سالیانه استان با تبخیر صورت گرفته به دست می­آید این است که از ابتدا تا اواسط فصل رویش گیاهان شهرستان‌های شرقی دارای بارش ماهیانه بیش از میزان تبخیر بوده و این میزان به سمت غرب کاهش می­یابد به‌طوری‌که کمی بعد از نواحی مرکزی (اسلام‌آباد) میزان بارش و تبخیر برابر و پس‌ازآن کمتر می­گردد و هر چه به اواخر فصل رویشی نزدیک می­شویم وضعیت یادشده به‌کل استان تعمیم می­یابد یعنی به نسبت میزان تبخیر از بارش بیشتر می­گردد که این امر بیانگر کمبود آب و نیاز آبی شدید گیاه خصوصاً در نواحی غرب تا مرکز استان در انتهای فصل رویش است.

واژه‌های کلیدی: تبخیر و تعرق پتانسیل، مدل Gep، کرمانشاه، برنامه ریزی ژنتیک
متن کامل [PDF 978 kb]   (1428 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1396/4/24 | پذیرش: 1397/2/10 | انتشار: 1398/9/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Haghizadeh A, Bayat V, Arshia A. Estimation of The Evapotranspiration potential of Kermanshah synoptic stations Using Genetic Programming. جغرافیایی 2019; 19 (67) :29-42
URL: http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2967-fa.html

حقی زاده علی، بیات وحید، ارشیا آزاده. برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل ایستگاه‌های سینوپتیک کرمانشاه با استفاده از مدل برنامه نویس ژنتیکی. فضای جغرافیایی. 1398; 19 (67) :29-42

URL: http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2967-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 19، شماره 67 - ( 9-1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها
فضای جغرافیایی Geographic Space
Persian site map - English site map - Created in 0.25 seconds with 43 queries by YEKTAWEB 4642