1- گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه سیستان و بلوچستان (نویسنده مسئول). 2- دانشجوی کارشناسیارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان
چکیده: (6421 مشاهده)
هدف از نگارش این مقاله، بررسی تداوم روزهای توفانی شهر زاهدان بر پایه زنجیره مارکف است. به منظور شناسایی روزهای توفانی، داده های روزانه دید افقی و سرعت باد ایستگاه هواشناسی زاهدان در دوره آماری (1390 - 1362) فراهم شد. سپس روزهایی که سرعت باد از آستانه 15 متر در ثانیه فراتر رفته و همچنین میدان دید به کمتر از 1000 متر کاهش یافته بود به عنوان روز توفانی استخراج شدند. بر پایه مدل مارکف، ماتریس های فراوانی روزهای توفانی دیدبانی شده و ماتریسهای احتمال انتقال ماهانه، فصلی و سالانه حساب شد. سپس وابستگی روزهای توفانی و غیر توفانی به یکدیگر، به همراه ایستایی و همگنی آنها آزمون شد و فراوانی روزهای توفانی مورد انتظار، طول دوره روزهای توفانی و غیر توفانی و توالی دوره های توفانی (n) روزه محاسبه شد. دادههای دیدهبانی شده نشان داد که سال 1386 خورشیدی با 78 روز توفانی و دو سال 1379 و 1372 با 4 روز توفانی، به ترتیب بیشترین و کمترین روزهای توفانی دوره آماری را داشتند. در بررسی فصلی فراوانی روزهای توفانی مشخص شد که بیشینه روزهای توفانی در زمستان (306 روز) و کمینه آن در پاییز (57 روز) رخ داده است. اسفند نیز با 123 روز توفانی و آبان با 8 روز به ترتیب بیشترین و کمترین روزهای توفانی را داشتند. بررسی دوره های توفانی یک تا هفت روزه نشان داد که بیشینه تداوم دوره های توفانی در اواخر زمستان و اوایل بهار و کمینه آن در اواسط پاییز رخ میدهد. بیشینه سرعت باد در زاهدان در سال 1381 با 40 متر بر ثانیه در فصل بهار رسیده است. میانگین روزهای توفانی 4/24 و با انحراف معیار 3/19 برآورد شده است.