|
زمیناسطوره، دیرینهزیستی زمین و رخدادهای کاتاستروفیک (مورد مطالعه: دریاچه زریبار)
|
محمد شریفی پیچون*   |
| بخش برنامه‌ریزی محیطی، گروه جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد، ایران. |
|
|
چکیده: (2138 مشاهده) |
| زمیناسطورهشناسی مطالعه علمی سنتهای شفاهی فرهنگهای عصر باستان برای توضیح برخی پدیدههای اسرارآمیز و شناخت رخدادهای زمینشناسی همچون آتشفشانها، زمینلرزهها، ابرسیلابها، تغییرات آبوهوایی و غیره است. زمینشناسی نیز در تلاش برای شناخت برخی از رخدادهای کاتاستروفیک گذشته از طریق تفسیر اسطورهها است که تنها و مهمترین سند تاریخ بشری عصر باستان است. هدف این پژوهش تحلیل زمیناسطوره زیرآب رفتن استقرارگاههای واقع در دشت مریوان در عهد باستان به دلیل عقوبت گناهان و ایجاد دریاچه زریبار است. زمینافسانهای که شبیه به توفان نوح در کتاب مقدس اما در مقیاس کوچک و محلی است. روایتهای اسطورهای توفان نوح در اساطیر سامی، «اوت-نپیشتیم» در اساطیر بابلی، توفان دوکالیون در اساطیر یونانی، ورجمکرد در اسطورههای ایرانی و غیره حاکی از فراگیر بودن روایت توفان در سطح جهان دارد. جهان شمولی این روایت حاکی از رخداد زمینشناختی بزرگ در سطح جهان در یک مقطع زمانی یکسان است. احتمالا توفان به دلیل بارشهای زیاد هولوسن میانی در بیشتر مناطق دنیا رخداده و سبب بالاآمدن آب دریاها، دریاچهها و رودخانهها، بویژه درخاورمیانه با داشتن استقرارگاههای پرتراکم جمعیتی شده است. دریاچه زریبار داخل چاله گرابنی مریوان تحت تاثیر حرکات تراکششی دو گسل زاگرس و چناره و گسلهای ریدل حاصله از آنها احتمالا در پلیو-پلئیستوسن بوجود آمده است و بیش از 80 کیلومتر مربع وسعت دارد. احتمالا با افزایش بارشها در هولوسن میانی وسعت دریاچه به بیش از 60 کیلومتر مربع میرسیده و استقرارگاههای واقع در دشت مریوان را زیر آب برده است. مطالعات دیرینهاقلیم متعدد نیز از افزایش بارشها در این مقطع حکایت داشته و اسطوره را توجیه مینماید. این اسطوره میتواند به عنوان هشداری برای وضعیت کنونی دشت مریوان باشد که بخش زیادی از آن را ساختمانهای مسکونی در بر گرفته است. نتایج نهایی نشان میدهد که زمیناسطورههای محلی روایتهای علمی ارزشمندی از شرایط دیرینهزمین در دوران باستان بوده و میتواند به مثابه پیشفرضهای قوی برای مطالعات دیرینهزیستی جوامع انسانی ملاحظه شوند. |
|
| واژه‌های کلیدی: اسطوره، زمیناسطوره، فرهنگ‌شفاهی، دیرینهزیستی، زریبار |
|
|
متن کامل [PDF 1470 kb]
(485 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1399/10/30 | پذیرش: 1400/8/6 | انتشار: 1400/12/15
|
|
|
|
|
|
