|
بررسی کارایی روشهای زمینآماری در پایش و پهنه‌بندی تغییرات مکانی برخی خصوصیات شیمیایی خاک
|
نوشین شاهین زاده1   ، تیمور بابایی‌نژاد2 ، کامران محسنی‌فر* 3، نوید قنواتی4 |
1- گروه خاکشناسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی،اهواز، ایران.
2- گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. (نویسنده مسئول).
3- گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
4- گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. |
|
|
چکیده: (1421 مشاهده) |
| پراکنش خصوصیات شیمیایی خاک و میزان تغییرات آنها، از عواملی هستند که در تولید پایدار، اهمیت ویژهای دارند. روشهای اندازهگیری این ویژگیها که عمدتا از طریق آزمون خاک امکانپذیر میباشد، آن هم در سطحی وسیع، بسیار وقتگیر و هزینه‌بر است. یکی از روشهایی که به منظور پایش وضعیت این ویژگیها و نیز کاهش هزینههای نمونهبرداری در سطح وسیع استفاده میشود، درونیابی است. درونیابی روشهای متعددی دارد که هر روش در شرایطی خاص دقت متفاوتی دارد. در این تحقیق دقت سه روش معمول درونیابی به منظور درونیابی برخی فاکتورهای شیمیایی خاکهای اراضی کشاورزی استان خوزستان بررسی شدهاند. متغیرهای مورد نظر در این تحقیق شامل نیتروژن کل (TN)، پتاسیم قابل جذب (AK)،فسفر قابل جذب (AP)، کربنات کلسیم (CaCO3)، درصد کربن آلی (OC)، هدایت الکتریکی (EC) و اسیدیته (pH) میباشند که در 270 نمونه خاک اندازهگیری شدند. روشهای میانیابی به کار رفته نیز شامل کریجینگ معمولی (OK)، میانگین متحرک وزندار (IDW) و توابع شعاعی (RBF) بوده است. برای انتخاب روش مناسب، از معیارهای آماری دقت (MAE)، انحراف (MBE) و مجذور میانگین خطا (RMSE) استفاده شد. بررسی نتایج واریوگرافی نشان داد که ساختار مکانی (نسبت همبستگی) فسفر (243/0) و پتاسیم (159/0) قابل جذب، قوی، نیتروژن کل ضعیف (خطای اندازهگیری 816/0) و بقیه پارامترها ساختار مکانی متوسطی داشتند. بر اساس نتایج این جدول میتوان روش کریجینگ معمولی با مدل نمایی را بهترین و دقیقترین روش (0715/0=MAE و 0890/0=RMSE و 0006/0-=MBE و 912/0=R2) برای درونیابی نیتروژن کل دانست. این در حالیاست که بهترین روش برای درونیابی کربن آلی، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، کربنات کلسیم، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک به ترتیب RBF، کرجینگ معمولی (با مدل کروی)، کرجینگ معمولی (با مدل کروی)، RBF، کرجینگ معمولی (با مدل نمایی) و RBF بوده است. نتایج نشان داد که روش IDW روش مناسبی برای درونیابی هیچکدام از پارامترها نبود. از نقشههای تهیه شده به وضوح میتوان عدم یکنواختی کوددهیها را مشاهده نمود به نحوی که میزان فسفر قابل جذب در بخشهای جنوبی منطقه مورد مطالعه بیشتر ولی میزان پتاسیم قابل جذب در بخشهای شمالی و مرکزی منطقه مورد مطالعه بیشتر بوده است. در حالی که در بخش شرقی و غربی منطقه مورد مطالعه و در جاهایی که میزان pH بالای 7/7 است، میزان کربنات کلسیم خاکها در بالاترین حد خود یعنی 46 الی 49 درصد میباشد. تهیه نقشههای با دقت مناسب بوسیله روشهای زمینآماری برای پارامترهایی که وابستگی مکانی خوبی دارند، روشی مناسب برای پایش و مدیریت اراضی در سطح کلان میباشد. |
|
| واژه‌های کلیدی: پراکنش مکانی، پهنه‌بندی، خصوصیات شیمیایی خاک، درونیابی، زمین آمار |
|
|
متن کامل [PDF 1103 kb]
(298 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1400/3/5 | پذیرش: 1400/8/4 | انتشار: 1401/11/10
|
|
|
|
|
|
