|
بررسی روابط عوامل تولید رسوب و پارامترهای ژئومورفیکی در بار رسوب حوزه شهر مهران
|
شمس اله عسگری*   |
| بخش تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران |
|
|
چکیده: (63 مشاهده) |
| با توجه به مخاطره رسوب در حوزه آبخیز شهر مهران، عوامل و پارامترهای تاثیر گذار در رسوب زایی و میزان بار رسوب این حوزه تحلیل آماری شد. هدف این تحقیق مدلسازی رابطه بین میزان تولید رسوب با استفاده از عوامل مدل تجربی MPSIAC و بار رسوب معلق با استفاده از پارامترهای ژئومورفیکی و ارتباط آنها با رسوبدهی در حوضه آبخیز است. به روش تصادفی ساده حوضه شهر مهران با چهار زیر حوضه مشخص و مجهز به ایستگاه هیدرومتری از حوضههای جنوبی استان ایلام انتخاب شد. جهت تحلیل ارتباط بین عوامل مدل MPSIAC و متغیرهای ژئومورفیک با رسوب هر زیرحوضه از روش رگرسیون چندگانه آماری استفاده شد. طبق نتایج مدل تجربی مقدار رسوب سالانه در زیر حوضه های شهرمهران، تنگ باجک، آسان و گنبد به ترتیب 4/19، 8/16، 7/2،14/12و در کل حوضه 8/15تن در هکتار در سال برآورد شد. نتایج بررسی ارتباط بین عوامل در تولید رسوب و متغیرهای ژئومورفیکی در بار رسوب زیرحوضه‌ها نشان داد که مقدار رسوب تولیدی با عامل زمین شناسی، کاربری اراضی، وضعیت فرسایش فعلی، فرسایس رودخانه ای و توپوگرافی حوضه همبستگی مثبت داشته و در سطح 001/0 معنی‌دار بوده است. مقدار بار رسوب معلق با شاخص شیب، ضریب گردی، بارندگی، ناهمواری و مساحت حوضه همبستگی مثبت داشته و در سطح 001/0 معنی‌دار بوده است و مقدار رسوب بار معلق سالانه در زیر حوضه های شهرمهران، تنگ باجک، آسان و گنبد به ترتیب 2/16، 5/14، 6/11 و4/12تن در هکتار در سال برآورد شد. جهت تأثیرگذاری عوامل و متغیرها بر میزان رسوب زیرحوضه‌ها از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و تحلیل خوشه‌ای استفاده گردید. نتایج نشان داد درصد واریانس تبیین شده توسط کاربری حوضه 25% از واریانس تمامی متغیرهای تحقیق را تبیین نموده و در مجموع سه عامل کاربری حوضه، وضعیت فرسایش فعلی، زمین شناسی و دو پارامتر ضریب گردی و ضریب شیب توانستهاند 86% از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کنند. در نهایت اگرچه مدل ترکیبی این تحقیق عوامل و متغیرهای زیادی در ارتباط با میزان رسوب تولیدی و بار رسوب، در نظر می گیرد اما ازنتایج آماری معنی دار و دقیق تری در سیستم حوضه آبخیز برخورداراست. |
|
| واژه‌های کلیدی: رسوب، رگرسیون چند متغیره، حوضه شهر مهران، MPSIAC |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1400/7/17 | پذیرش: 1402/7/25
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
(2).jpg)
